Zagadkowy tytuł Ścięgna konsumpcyjne skrywa obszerny zestaw tekstów krytycznie odnoszących się do naszej rzeczywistości – przede wszystkim współczesnej kultury i popkultury, ale także rynku, pracy, ekonomii i demokracji. Liczni autorzy i autorki, pod czujnym okiem i przy udziale profesora Wojciecha Józefa Burszty, antropologa kultury, kulturoznawcy, eseisty i krytyka kultury oraz Mariusza Czubaja, profesora antropologii kultury w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej (nie tak dawno miałam okazję czytać ich książkę Postfutbol. Antropologia piłki nożnej), którzy sprawują nad całością opiekę redakcyjną, wnikliwie analizują te zjawiska w kontekście neoliberalnej gospodarki i konsumpcjonizmu.„Ścięgna konsumpcyjne. Próby z kulturoznawstwa krytycznego”, W. J. Burszta, M. Czubaj (red.) – recenzja
Zagadkowy tytuł Ścięgna konsumpcyjne skrywa obszerny zestaw tekstów krytycznie odnoszących się do naszej rzeczywistości – przede wszystkim współczesnej kultury i popkultury, ale także rynku, pracy, ekonomii i demokracji. Liczni autorzy i autorki, pod czujnym okiem i przy udziale profesora Wojciecha Józefa Burszty, antropologa kultury, kulturoznawcy, eseisty i krytyka kultury oraz Mariusza Czubaja, profesora antropologii kultury w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej (nie tak dawno miałam okazję czytać ich książkę Postfutbol. Antropologia piłki nożnej), którzy sprawują nad całością opiekę redakcyjną, wnikliwie analizują te zjawiska w kontekście neoliberalnej gospodarki i konsumpcjonizmu.
Żyjemy otoczeni przez, jak to ujmuje Mirosław Filiciak, „medialne artefakty” – książki, czasopisma, komputery, przeróżne nośniki pamięci, filmy, muzykę, gry… Część z nich to artefakty supernowoczesne, inne, przestarzałe, analogowe, zabytkowe, jak kasety magnetofonowe czy konsole do gier starej generacji, nieuchronnie przechodzą do przeszłości, obrastają kurzem i sentymentem. Jednak to, co nas otacza, to nie tylko nowoczesność i nostalgia, to także oczywisty, wyraźnie widoczny znak nadmiaru, przesytu wszechobecnymi mediami, jaki czujemy z każdym dniem wyraźniej.
Zjawiska paranormalne, demony, świat magiczny od setek lat fascynują ludzkość. Opowieści o duchach i wampirach nigdy się nie starzeją – każde kolejne pokolenie czyta je z tym samym dreszczem emocji co poprzednie; co więcej – uzupełnia opowieści o zupełnie nowe elementy sprawiające, że magiczna rzeczywistość staje się jeszcze bardziej pociągająca. Jednak żeby móc modyfikować czy uzupełniać dobrze znane motywy, musimy najpierw poznać ich korzenie, bo nie każdy wampir od samego początku był Belą Lugosim, a mitologiczne zaświaty nie kończą się na Hadesie. Dlatego zanim sięgniemy po powieści z dreszczykiem, watro dowiedzieć się, co na temat ich bohaterów mają do powiedzenia ludzie nauki…
O tym, że słowa mają potężną moc, niejednokrotnie mogliśmy się już przekonać. Pewne hasła zdolne są porwać za sobą tłumy. Inne budzą do życia wstydliwą przeszłość. W dyskursie społecznym funkcjonuje rzeczownik, którego zastosowanie nieodmiennie tworzy wokół siebie ideologiczny ferment. Feminizm. Walka o równouprawnienie kobiet i mężczyzn nie od dziś tworzy podział na dwa obozy, których starciom przyjrzała się Susan Faludi. Efektem jest potężna publikacja zatytułowana Reakcja, debiutująca w tym roku na polskim rynku wydawniczym.
Kwantowa teoria pola na portalu kulturalno – informacyjnym? Czemu nie! Humanista dopiero od niedawna jest gatunkiem alergicznie reagującym na całki, kwanty i wszelakie cyfry. Wszak jego znakomity przodek usiłował osiągnąć biegłość nie tylko w muzyce, sztuce literackiej czy malarskiej, ale także fizyce, astronomii, arytmetyce. Dlatego, czerpiąc z doświadczenia pokoleń, sama postanowiłam odrobinę sięgnąć ideału człowieka renesansu, wynurzyć się ze znajomej, bezpiecznej strefy kultury i pożeglować gdzieś gdzie zdecydowanie dawno mnie nie było.
Kapuściński to nazwisko, obok którego nie można przejść obojętnie. Od czasu premiery kontrowersyjnej biografii autorstwa Artura Domosławskiego, na rynku wydawniczym zaroiło się od wznowień oraz dotychczas niepublikowanych książek sztandarowego przedstawiciela Polskiej Szkoły Reportażu. Ten inny wyróżnia się na tle pozostałych dzieł Ryszarda Kapuścińskiego głównie dlatego, że jest zbiorem wykładów o zdecydowanie antropologicznym zabarwieniu.
Choć nie zastanawiamy się nad tym, krew odgrywa ogromną rolę w naszej kulturze. Świadczyć może o tym chociażby język, który odzwierciedla znaczenie owego życiodajnego płynu. Mówimy zatem o „zimnej krwi”, gdy jesteśmy spokojni, o „gorącej”, gdy jesteśmy namiętni, o „krwi zamarzającej w żyłach”, gdy jesteśmy przerażeni. Krew przenosi także pewne cechy, predyspozycje – możemy bowiem „mieć coś we krwi”. Coś mogło również „wejść w krew”, na stałe zadomowić się w naszym życiu. Gdy coś jest z „krwi i kości” oznacza to, że jest prawdziwe. Trzeba więc przyznać rację Goethemu, który krew nazywał „sokiem bardzo szczególnym”.
Po pierwsze, nie powinniśmy odrzucać możliwości, iż jesteśmy podatni na rozwój fałszywych przekonań, jak wszyscy chodzący po tej planecie. Mózg to fantastyczny cud pomyłek i nikt, kto go posiada, nie jest od nich wolny. Uświadomienie sobie tego najlepiej zapobiega łatwowiernemu uleganiu sugestiom.
Magia rzeczywistości to książka zdecydowanie wyjątkowa na polskim rynku. Zważywszy nasze realia, może też być uznana za kontrowersyjną, choćby za sprawą samego autora – Richard Dawkins jest wszak antyteistą, najbardziej znanym w Polsce dzięki swojej książce Bóg urojony, w której w formie eseju podaje naukowe uzasadnienia dla ateizmu. Dawkins jest jednak przede wszystkim naukowcem, jednym z najbardziej znanych współczesnych biologów i popularyzatorów nauki. Zwany „księciem ewolucjonizmu”, a nawet „rottweilerem Darwina”, słynie z obrony nauki, szczególnie teorii ewolucji, przed kreacjonistami.
Czy zastanawialiście się kiedyś, jaką historię kryje srebrna tarcza królująca na niebie po zmroku? Czym zasłużyła sobie na zainteresowanie filozofów, naukowców i zwyczajnych obserwatorów? Księżyc od wieków inspirował artystów do tworzenia, a w bezchmurne noce bywał świadkiem schadzek zakochanych. Ten wierny naszej planecie satelita, choć intrygująco tajemniczy, nie wydaje się obiektem na tyle znaczącym, by poświęcić mu niemalże pięciusetstronicową publikację. Jarosław Włodarczyk udowodnił, że opowieść o Księżycu całkowicie zasługuje na ujęcie jej w formie słusznych rozmiarów książki o tematyce obejmującej pozornie tak odległe od siebie dziedziny, jak sztuka i astronomia.