Dzieciństwo Nadii dramatycznie kończy się, gdy ma ona 8 lat. Jej dotychczasowe życie, dom, nawet twarz, niszczy bomba – jedna z wielu, jakie spadły na Afganistan w trakcie wojny domowej. Dotychczas szczęśliwa, ciesząca się raczej dostatnim, beztroskim życiem, po kilku miesiącach śpiączki budzi się w szpitalu, ciężko ranna, bezdomna, okaleczona psychicznie i fizycznie. Nie lepiej jest z jej rodziną – jej ukochany brat Zelmai nie żyje, z rodzeństwa zostały tylko siostry, ojciec jest chory psychicznie. Nie ma więc głowy rodziny, a pozostali przy życiu jej członkowie stają twarzą w twarz z bezdomnością, nędzą i głodem.

Przejęcie tożsamości zmarłego brata jest posunięciem desperackim, brawurowym i niezwykle niebezpiecznym – talibowie bezwzględnie karzą wszelkie odstępstwa od religijnego porządku i podziału ról płciowych, a karą jest… śmierć. Mimo to dziewczynka decyduje się pogrzebać własną tożsamość, zrezygnować ze swojej płci, zamienić chustę na turban, aby osiągnąć możliwości dostępne jedynie dla chłopców i w ten sposób uratować rodzinę w świecie, w którym kobiecie nie wolno pracować, uczyć się, modlić w meczecie, ani nawet opuszczać domu bez towarzystwa męskiego opiekuna. Nadia staje się więc Zelmaiem, aby przez kolejnych ponad dziesięciu lat udawać chłopca, codziennie przeżywając strach przed dekonspiracją i gniewem talibów. Uczy się męskich zachowań, pilnuje się na każdym kroku, w czym pomaga jej inteligencja i determinacja. Niektórzy znają jej prawdziwą tożsamość – rodzina, sąsiedzi… Milczą jednak, szanując jej poświęcenie i odwagę. Nie brak tu niepokojących momentów; na szczęście wiadomo, że bohaterka przeżyła tę trudną, prywatną walkę o przetrwanie…

Zdecydowana większość fabuły książki to dzieciństwo i młode lata bohaterki, opisane na tle poruszających, bezwzględnych realiów Afganistanu rządzonego przez talibów. Jest to więc nie tylko historia Afganki, ale także jej kraju, opisanego z całym jego nieszczęściem, jakie sprowadzili nań religijni fanatycy; z ubóstwem, przemocą, dyskryminacją i zniewoleniu kobiet, wszechobecnym rygorem, który nie dopuszcza i nie wybacza odstępstw.

Sekret mojego turbanu to poruszająca, mocna książka, z umiejętnie dawkowanym napięciem, grozą i nadzieją. Pierwszoosobowa narracja dodatkowo nadaje historii walor autentycznego opowiadania. Choć sporo tu opisów, nieco mniej dialogów, a przede wszystkim sama tematyka jest trudna, książkę czyta się szybko, opowieść wciąga i działa na emocje. Nie jest to lukrowana opowieść o wielkim bohaterstwie, a raczej prawdziwa, wiarygodna (mimo – z naszego punktu widzenia – zdumiewającej fabuły) historia dziecka obciążonego lękiem i odpowiedzialnością za losy rodziny, dodatkowo zmagającego się samotnie z rodzącą się kobiecością. Chwile nadziei i krótkotrwałego szczęścia, przeplatają się ty ze zwątpieniem, żalem, opadaniem z sił i walką z samą sobą. Nadia cały czas może polegać niemal wyłącznie na sobie: swoim intelekcie, sile charakteru, niezłomności.

Powieść Nadii Ghoulam powstała we współpracy z hiszpańską dziennikarką, Agnes Rotger. Jest to jedna z tych historii, które dowodzą, że najbardziej niezwykłe scenariusze pisze życie. Jest to też książka, która, choć przekazuje niemało nadziei na lepsze jutro, obnaża jednocześnie okrucieństwo świata, przemoc i niesprawiedliwość, które nie znikają w XXI wieku. Daje też dramatyczne świadectwo ludzkiej tragedii, do której prowadzi fanatyzm religijny. Jest to też, wreszcie, opowieść o nadziei i o tym, jak niezwykły może być człowiek, pełen determinacji, zdolny do największych poświęceń, kiedy wymaga tego dobro najbliższych i zachowanie swego własnego życia.

Tytuł: Sekret mojego turbanu
Autorka: Nadia Ghoulam Dastguir, Agnes Rotger
Wydawca: Bellona
Data wydania: październik 2012
EAN 9788311123571
Liczba stron: 304
Format: 145×205 mm
Oprawa: miękka
Kategoria: powieść biograficzna, proza obca