Przy okazji głośnej światowej premiery pierwszej części filmowego Hobbita pod koniec 2012 roku, ukazało się także wiele książek nawiązujących do literackiego oryginału, a także jego wznowienia. Część z nich miałam okazję recenzować; było to opracowanie Hobbici. Liczne wcielenia Bilba, Froda, Sama, Merry’ego i Pippina, przeznaczona dla dzieci książka Świat Tolkiena. Śródziemie: postacie i miejsca czy też godny polecenia i wspaniale wydany Hobbit z objaśnieniami – w którym oryginalny utwór (w nowym, udanym tłumaczeniu) zestawiono z wieloma interesującymi informacjami na temat książki.

Do listy udanych publikacji fanki i fani Tolkiena złaknieni informacji o jego twórczości mogą dołączyć także Odkrywanie Hobbita…. Książka ta została pomyślana jako całościowy przewodnik właśnie po powieści Hobbit, czyli tam i z powrotem, ułatwiający wyłowienie i zrozumienie rozmaitych smaczków oraz zawierający wiele ciekawych informacji, które pozwalają nie tylko poszerzyć swoją wiedzę o Tolkienie i jego twórczości, ale też inaczej na nią spojrzeć. Nie ma tu jednak topornych, naukowych wywodów; zarówno forma, jak i treść książki, jest przyjazna czytelnikowi i przystępna, choć wymaga także pewnego zaangażowania.

Uwagę autora zwróciły wszystkie istotne elementy oryginalnego Hobbita. Olsen analizuje treść i formę powieści rozdział po rozdziale, z uwzględnieniem wszystkich wątków fabuły, kreacji postaci (obowiązkowo z Bilbem na czele) oraz świata przedstawionego, odnosi się do zastosowanego przez Tolkiena języka zarówno we fragmentach prozatorskich, jak i lirycznych. Pisze o mrocznych pragnieniach krasnoludów, o postaciach elfów, których kreacja była w tamtym czasie nowatorska, podejmuje tematykę natury zła, dokonywanych przez ludzi wyborów, czy też zagadnień związanych z nadzieją. Wiele z tych motywów spotykamy zresztą także w późniejszej twórczości pisarza, co świadczy o tym, że były to dla niego sprawy bardzo ważne. Jednocześnie autor uświadamia nam to, o czym wiele osób zwyczajnie nie ma pojęcia – że kolejne edycje wydawnicze Hobbita nierzadko dość znacznie różniły się między sobą, były wiele razy poprawiane – także pod kątem zgodności z wydanym później Władcą Pierścieni. Olsen poważnie potraktował to zagadnienie i wnikliwie pisząc o efektach kolejnych poprawek, pozwala nam je dość szczegółowo prześledzić, w Polsce znamy bowiem tylko finalną wersję Tolkienowego Hobbita.

Olsen uświadamia nam także, że Tolkien miał znakomite wyczucie i talent twórcy literatury dziecięcej. Jest to jedna z tych jego cech, które spychane są gdzieś na margines przez rozmiary i kaliber jego pozostałych, dorosłych dzieł. Pisarza najczęściej ceni się za niezwykłe bogactwo świata, który wykreował, za literacki rozmach widoczny we Władcy Pierścieni czy Silmarillionie czy też za lingwistyczny geniusz. Tymczasem – co widać także w innych, mniej znanych dziełkach Tolkiena, takich jak Pan Błysk czy Listy do św. Mikołaja – był on utalentowanym i pełnym empatii twórcą literatury dziecięcej, który potrafił pisać w sposób dzieciom bliski i jednocześnie niebanalny.

W tym wszystkim autor proponuje, abyśmy patrzeli na Hobbita jako na dzieło autonomiczne, jakim było przecież aż do 1954 roku, kiedy to w Wielkiej Brytanii po raz pierwszy ukazał się Władca Pierścieni. I okazuje się, że coś w tym jest, a ta zmiana optyki pozwala dostrzec w Hobbicie więcej niż tylko zapowiedź kultowego cyklu.

Poza estetycznym wydaniem niewątpliwym atutem książki jest też jej okraszony dyskretnym dowcipem język. Corey Olsen proponuje fankom i fanom Tolkiena (do których sam zresztą się zalicza) zabawne, przemyślane i całościowe ujęcie tematu, przystępne na tyle, aby każdy czytelnik mógł się z nim zmierzyć. Odkrywanie Hobbita… stanowi znakomite uzupełnienie lektury literackiego oryginału, ale też jest przygodą samą w sobie – przede wszystkim przygodą z wyobraźnią i literaturą.

Tytuł: Odkrywanie Hobbita J.R.R. Tolkiena
Autor: Corey Olsen
Tytuł oryginalny: Exploring J.R.R. Tolkien’s „The Hobbit”
Tłumaczenie: Katarzyna Chmiel-Gugulska, Agnieszka Sylwanowicz
Wydawnictwo: Bukowy Las
Data wydania: listopad 2012
Liczba stron: 328
Format: 135 × 205 mm
Oprawa: miękka ze skrzydełkami
ISBN-13: 9788362478866
Kategoria: opracowanie, esej, literatura, kultura