Jego pierwszy utwór, Żart był satyrą na życie w komunistycznej Czechosłowacji. Ze względu na krytykę wobec sowieckiej interwencji w 1968 roku dzieła Kundery trafiły na czarną listę. Pisarz w 1975 roku wyemigrował do Francji. Tam opublikował Księgę śmiechu i zapomnienia, która opisuje różnorodne sposoby opozycji Czechów wobec Sowietów. W efekcie tej publikacji władze Czechosłowacji pozbawiły pisarza obywatelstwa. w 1981 roku Kundera otrzymał obywatelstwo francuskie.

W 1984 roku opublikował swoje najbardziej znane dzieło, pod tytułem Nieznośna lekkość bytu. Opowiada ono o losie małżeństwa, któremu przychodzi wieść życie w Pradze w okresie Praskiej Wiosny. Powieść można odczytać jako wyraz przekonań pisarza – Kundera uważa, że egzystencja pozbawiona głębszych emocji jest pozbawiona sensu, życie codzienne, codzienne sprawy są lekkie, mimo to nie przynoszą satysfakcji. Przyjemności życia, powtarzalność, przewidywalność powodują w człowieku dyskomfort. Każdy z nas ma tylko jedno życie do przeżycia, a to życie właściwie niezauważenie przelatuje przez palce: Einmal ist Keinmal (raz to tyle, co nic). Jednocześnie, każde życie jest nieznaczące; pojedyncze decyzje nie mają znaczenia. Są lekkie, ponieważ nie są w stanie, w pojedynkę, pociągnąć nas w dół. Ten brak znaczenia, ta lekkość staje się przez to nie do zniesienia. Powieść porusza problemy: lekkości i ciężaru, ciała i duszy, miłości i seksu. W warstwie fabularnej książka ta opowiada o zmaganiach czeskich intelektualistów z trudnościami dnia codziennego w Pradze po Praskiej wiośnie w 1968 roku. Głównym bohaterem jest Tomasz, chirurg, prowadzący niezwykle bogate życie erotyczne. Pewnego dnia los stawia na jego drodze Teresę – miłość jego życia. Tomasz nie rezygnuje jednak z licznego grona kochanek, gdyż według niego miłość i seks to dwie odrębne sprawy. Pierwsze polskie wydanie w przekładzie Agnieszki Holland ukazało się w 1985 roku.

W 1988 roku Philip Kaufman z sukcesem dokonał ekranizacji tej książki. Kundera nie był jednak z niej zadowolony, od tego momentu nie wyraził już zgody na przeniesienie żadnego swojego dzieła na ekran. W 1990 roku wydał Nieśmiertelność, ostatnią swoją powieść napisaną w języku czeskim, w której nad elementem politycznym przeważa element filozoficzny. Od tej pory pisze wyłącznie po francusku – na znak protestu wobec zastanej rzeczywistości.

Kundera nie jest uważany za pisarza politycznego. Wątki polityczne, znane z jego wczesnych dzieł, znikają z czasem na rzecz rozważań filozoficznych. Jego styl, inspirowany dziełami Nietzschego, daje się także odczuć u pisarzy młodego pokolenia. Jego prace często odnoszą się do muzyki, Kundera zabiera też głos w sprawie czeskiego folku. Jego twórczość tłumaczono, między innymi na angielski, niemiecki, hiszpański, grecki i polski.

Kundera urodził się 1 kwietnia 1929 roku w Brnie w inteligenckiej rodzinie, jego ojciec był dyrektorem brneńskiej Akademii Muzycznej. Od najmłodszych lat uczył się gry na pianinie, studiował także muzykologię. Ukończył szkołę średnią w Brnie w 1948 roku. Potem studiował literaturę na Uniwersytecie Karola w Pradze. W 1950 roku, z powodów politycznych, musiał przerwać studia. Szkołę wyższą ukończył w 1952 roku.

Pisarz należał do pokolenia, które nie zaznało przedwojennej, wolnej Czechosłowacji. Jego dorastanie opierało się na doświadczeniach z lat wojny, z okupacji niemieckiej. To pchnęło go w kierunku poglądów marksistowskich, od 1948 był członkiem Czeskiej Partii Komunistycznej. W 1950 roku został usunięty z partii za działalność antypartyjną. Dla Kundery było to inspiracją do napisania powieści Żart (1967). Partia ponownie przyjęła go w roku 1957, po czym w 1970 roku ponownie usunęła go ze swoich struktur. Podobnie jak inni czescy intelektualiści, tacy jak Vaclav Havel, był zaangażowany w Praską Wiosnę.

Obecnie Milan Kundera odcina się od czeskiej kultury, nie zezwala na tłumaczenie swoich książek napisanych po francusku na język czeski. Wyraził jedynie zgodę na publikację swoich starszych dzieł (Nieznośna lekkość bytu została w Czechach wydana dopiero w roku 2006). Od grudnia 2009 roku jest honorowym obywatelem Brna. Jednocześnie wielu Czechów i Czeszek nie wybaczyło mu odcięcia się od rodzinnego kraju.

W latach osiemdziesiątych XX w. wiele jego utworów ukazało się w Polsce w drugim obiegu w takich wydawnictwach jak Przedświt, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Litery, Aspekt, ECCO, Rytm, Oficyna Literacka, Wers, Bis.

W Polsce dostępnych jest 13 książek tego autora, ich wydawcą jest Państwowy Instytut Wydawniczy, w przekładzie m.in. Agnieszki Holland. Ponadto jego utwory tłumaczyli na polski Marek Bieńczyk, Piotr Godlewski, Jacek Illg, Andrzej Jagodziński i Emilia Witwicka.

Bibliografia:

1953 Člověk zahrada širá
1955 Poslední máj
1957 Monology
1960 Umění románu: Cesta Vladislava Vančury za velkou epikou
1962 Majitelé klíčů,
1963 První sešit směšných lásek
1965 Druhý sešit směšných lásek
1967 Žert (Żart, 1970)
1968 Třetí sešit směšných lásek
1969 Ptákovina
1970 Směšné lásky (Śmieszne miłości. Anegdoty melancholijne, 1967)
1971 Jacques et son maître : hommage a Denis Diderot en trois actes (Kubuś i jego pan: Hołd w trzech aktach dla Denisa Diderota, 2000)
1973 Život je jinde (Życie jest gdzie indziej, 1989)
1976 Valčík na rozloučenou (Walc pożegnalny, 1983)
1978 Kniha smíchu a zapomnění (Księga śmiechu i zapomnienia, 1993)
1984 Nesnesitelná lehkost bytí (Nieznośna lekkość bytu, 1992)
1986 l’Art du roman (Sztuka powieści, 1991)
1990 L’immortalité-Nesmrtelnost (Nieśmiertelność, 1995)
1993 Les testaments trahis (Zdradzone testamenty, 1996)
1995 La lenteur (Powolność, 1997)
1997 L’Identité (Tożsamość, 1998)
2000 L’Ignorance (Niewiedza, 2003)
2005 Le rideau. Essai en sept parties (Zasłona. Esej w siedmiu częściach, 2006)
2009 Une rencontre (Spotkanie, 2009)

Źródło: Wikipedia.org