W powszechnej opinii panuje zdanie, że największym literackim osiągnięciem Jane Austen są znane i kochane na całym świecie Rozważna i romantyczna oraz Duma i uprzedzenie. Jednak w dorobku tej wybitnej pisarki znajdują się także inne powieści i chociaż nie cieszą się tak ogromną popularnością jak perypetie Elżbiety Bennet i Pana Darcy’ego warto dać im szansę.

Mansfield Park to wydana w 1814 roku, trzecia w dorobku Austen powieść. Sam jej tytuł odnosi się do znajdującej się na spokojnej, angielskiej prowincji posiadłości, w której rozgrywa się akcja powieści. Po raz kolejny Austen główną bohaterką czyni młodą i rezolutną panienkę. Tym razem poznajemy Fanny Price, córkę pochodzącej z dobrego domu Frances Price, która w młodości popełnia mezalians, tym samym skazując się na skromne życie u boku ubogiego męża. Łatwo domyślić się, że egzystencja pozbawiona udogodnień właściwych dla klasy, z której pochodzi pani Price, nie jest dla niej całkowicie satysfakcjonująca, dlatego naturalnym wydaje się, że gdy tylko na horyzoncie pojawia sie okazja, by jej córka zakosztowała lepszego życia korzysta z niej.  I tak, malutka jeszcze Fanny, zostaje wysłana do domu siostry swojej matki – Lady Bertram, by tam otrzymać należyte wychowanie oraz posiąść wiedzę jaką powinna mieć każda młoda dama z dobrego domu.

Dorastająca dziewczynka szybko przyzwyczaja się do nowej sytuacji, chociaż od samego początku jej charakter i temperament widocznie różni się od usposobienia reszty domowników. Nic dziwnego, reguły panujące w posiadłości Mansfield Park są zawsze egzekwowane i przykłada się do nich ogromną wagę. Dba o to pan domu Sir Thomas Bertram. Niestety okoliczności sprawiają, że musi on opuścić na pewien czas dom i rodzinę co doprowadza do rozluźnienia obyczajów, co z kolej prowadzi do wielu sytuacji, w których nasza bohaterka próbuje się na nowo odnaleźć, chociaż nie zawsze jest to łatwe. Właśnie ten konflikt pomiędzy powinnością zachowania spokoju, stabilizacji oraz kierowania się uniwersalnymi zasadami moralnymi, a pragnieniem swobody, życia dalekiego od trosk, zasad, obowiązków i konwenansów jest myślą przewodnią Mansfield Park. 

W tym sensie powieść nie różni się znacznie od poprzednich oraz kolejnych literackich dokonań Austen, ponieważ autorka w swojej twórczości zawsze przywiązywała ogromną wagę do funkcji dydaktycznej literatury. Wszystkie bohaterki Austen to nie tylko młode kobiety, których serca miotane są skrajnymi uczuciami, a myśli zaprzątają miłosne rozterki. Każda z nich, na pewnym etapie swojego życia, musi dokonać wyboru ważniejszego niż ten, czyje uczucie ma odwzajemnić. Musi zdecydować o tym jakim chce być człowiekiem. Czy zgodnie z tradycyjnym wychowaniem będzie nadal kierowała się wpojonymi przez rodziców podstawowymi zasadami moralnymi, wybierze spokojne życie na cichej prowincji, gdzie będzie mogła spełniać się jako gospodyni, żona i matka, czy też wpadnie w wir wielkomiejskiego, nowoczesnego życia pełnego pokus i wszechobecnego hedonizmu. Wielbiciele twórczości angielskiej pisarki doskonale zdają sobie sprawę z tego, którą postawę aprobowała sama autorka. Austen zawsze przedkładała spokojne, uczciwe i skromne życie na prowincji nad zgiełk wielkiego miasta, w którym na młodą i niedoświadczoną dziewczynę czyhało zbyt wiele niebezpieczeństw wabiących swym pozornym pięknem. Sytuacja naszej Fanny jest jednak nieco inna. Nie ona sama decyduje o tym, czy chce zaryzykować swoje dobre imię i znaleźć się w miejscu, gdzie surowe i tradycyjne reguły tracą znaczenie, ponieważ po nieoczekiwanym wyjeździe pana Bertrama niebezpieczeństwo samo zawita do Mansfield Park. Austen czynnik wprowadzający zamęt w życiu mieszkańców posiadłości ubiera w prawdziwie piękne piórka. Jest nim rodzeństwo Crawfordów, które pojawia się w sąsiedztwie rodziny Bertramów. Młodzi Mary i Henry reprezentują wszystko to, co nie jest godne pochwały i naśladowania. Są zapatrzeni w siebie samych, egoistyczni i rządni zabawy. Bardzo szybko prowincja staję się dla nich nudna i mało atrakcyjna. Właśnie dlatego decydują się na nawiązanie kontaktów towarzyskich z mieszkańcami Mansfield Park. Rodzeństwo bardzo szybko orientuje się, że ta znajomość może nie tylko zapewnić im tak pożądaną rozrywkę, ale także przynieść inne dobrodziejstwa, chociażby ślub i płynące z niego korzyści materialne. Fanny zostaje zmuszona do opowiedzenia się po jednej ze stron, do wybrania beztroskiej zabawy lub pozostania wierną regułom i wychowaniu wpojonemu jej przez wuja. Oczywiście, przy okazji, w jej młodym i niedoświadczonym serduszku zakiełkują również zgoła inne uczucia, ale tym razem nie one stanowią emocjonalną oś fabuły tak jak było to w przypadku poprzednich powieści Austen.

I chociaż Mansfield Park nieznacznie odbiega od tego, do czego zdążyła nas przyzwyczaić Austen Dumą i uprzedzeniem oraz Rozważną i romantyczną, warto zapoznać się i z tą powieścią, ponieważ możemy na jej przykładzie zaobserwować rozwój artystyczny Autorki, a przy okazji po raz kolejny zakosztować piękna XIX wiecznej angielskiej powieści, która bez względu na wszystko zawsze oczarowuje swoim urokiem i stylem.

Tytuł: Mansfield Park
Autor: Jane Austen
Data wydania: 22-04-2015
Wydawnictwo: Świat Książki
Oprawa: okładka twarda
Liczba stron: 440
Gatunek: literatura piękna, proza, powieść