Biografia to ten gatunek literacki, po który chętnie sięgam. Abym jednak była nim całkowicie usatysfakcjonowana, muszą być spełnione dwa warunki. Po pierwsze ważne dla mnie jest, aby była to biografia osoby, której życie mnie interesuje, o której chcę dowiedzieć się czegoś więcej ponad to, co już wiem. Drugim warunkiem jest umiejętność takiego przedstawienia życia człowieka, aby jego biografia nie była zbiorem suchych faktów, lecz by „ożył” on na kartach książki. W przypadku biografii Aleksandra Żabczyńskiego pierwszy warunek już na wstępie był spełniony. Musiałam jeszcze dowiedzieć się, jak się ma sprawa z drugim warunkiem. Teraz już to wiem i od razu mogę powiedzieć, że jestem zachwycona treścią, formą i klimatem tej książki. Postaram się pokrótce uzasadnić, co szczególnie spodobało mi się w tej publikacji, co mnie w niej urzekło.

Jeśli chodzi o treść, to na ogromne uznanie zasługuje fakt, iż autor bardzo dokładnie przedstawił życie Aleksandra Żabczyńskiego, począwszy od dzieciństwa i lat szkolnych, poprzez okres I wojny światowej, lata międzywojnia, II wojny światowej, aż po czasy powojenne. Zaprezentował przy tym cały dorobek artystyczny tego aktora, uwzględniając jego występy w filmach, w spektaklach teatralnych, w rewiach i kabaretach, przedstawiając krótko ich treść i tematykę, charakteryzując odgrywane przez niego role, przytaczając opinie krytyków filmowych i teatralnych na temat zarówno samych dzieł, jak i ról tego artysty.

Muszę tu szczerze przyznać, że nie miałam nawet pojęcia, jak ogromny jest ów artystyczny dorobek Aleksandra Żabczyńskiego. Jak wspomniałam na wstępie, znane mi były niektóre, powstałe przed II wojną światową, filmy z jego udziałem, natomiast teraz przekonałam się, że choć powszechnie uważa się go za przedwojennego filmowego amanta, jest to zaledwie wąski wycinek jego zawodowej kariery. Przywołane z odległej przeszłości filmy, spektakle, przedstawienia, w których wcielał się w różnorodne role, dowodzą prawdziwego talentu aktorskiego. Choć zachowane recenzje filmów i spektakli nie zawsze brzmiały entuzjastycznie, widać, że artysta ten nawet w drugoplanowych rolach dawał się zauważyć i zazwyczaj mocno zaznaczał swoją obecność na scenie czy przed kamerą.

Biografia ta byłaby niepełna, gdyby autor nie poświęcił w niej miejsca innej, ale równie ważnej, choć – jak przyznaje – nieco obecnie zapomnianej i trochę niedocenianej części życia Aleksandra Żabczyńskiego, a mianowicie jego karierze wojskowej, rozpoczętej jeszcze przed II wojną światową nauką w Szkole Podchorążych Artylerii, a kontynuowanej podczas wojny. Ryszard Wolański opowiada  tu o jego udziale w kampanii wrześniowej, pobycie w Rumunii oraz na Węgrzech w obozie dla internowanych, ucieczce do Francji i wstąpieniu do Wojska Polskiego. Ewakuacja do Wielkiej Brytanii, pobyt na Bliskim Wschodzie, udział w kampanii włoskiej, w tym w bitwie pod Monte Cassino oraz, już po zakończeniu działań wojennych, praca w Polskim Czerwonym Krzyżu – to kolejne wydarzenia z życia Aleksandra Żabczyńskiego przywołane w książce.

Przeczytamy tu również szczegółowo o tym, co stanowiło niejako konsekwencje jego wojennej działalności, a mianowicie o inwigilacji, jakiej przez lata poddawany był on przez ówczesne służby bezpieczeństwa w naszym kraju z powodu podejrzeń o kontakty z zagranicą i z obcym wywiadem.

Jak widać, bogata, barwna i niezwykle interesująca treść książki, zawierająca nieznane mi i chyba w ogóle szerszemu odbiorcy fakty na temat życia Aleksandra Żabczyńskiego, jego życia, działalności i twórczości, musiała mnie zachwycić. Dzięki niej bardzo poszerzyłam swoją wiedzę nie tylko na temat samego aktora, ale też i opisywanych czasów, dziejów ówczesnego polskiego teatru i sceny muzyczno-kabaretowej, a także rozwoju polskiego kina.

Ze znakomitą treścią koresponduje tu równie wspaniała forma tej publikacji. Oprócz tekstu znajdziemy tu bowiem ciekawe, unikatowe zdjęcia, przedruki z gazet, korespondencji, dokumentów, także z tych dotyczących inwigilacji Aleksandra Żabczyńskiego przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. Licznie ilustrują one biografię tego artysty, wzbogacają treść książki i czynią ją tym cenniejszą.

W tym miejscu nie musiałabym już chyba dodawać, ale jednak podkreślę to z całą mocą, iż publikacja ta znakomicie oddaje klimat opisywanych czasów i charakter epoki, dzięki czemu stało się to, czego tak pragnęłam: Aleksander Żabczyński rzeczywiście na kartach tej książki powrócił do życia.

Mogę się domyślać, a zresztą potwierdza to sam Ryszard Wolański, iż nie było rzeczą łatwą zabranie tych wszystkich zawartych tu informacji, dotarcie do zachowanych dokumentów i materiałów, z uwagi choćby na spory upływ czasu i inne trudności. Patrząc więc na tak imponującą treściowo, dokładną pod tym względem publikację, mogę jedynie wyrazić ogromne uznanie dla jej autora, za włożony wysiłek i trud w jej przygotowanie i za fascynujący efekt końcowy.

Jak drogie są wspomnienia… Podtytuł biografii Aleksandra Żabczyńskiego, będący jednocześnie tytułem jednej z przedwojennych piosenek przez niego nagranych i wykonywanych, znakomicie oddaje charakter tej książki. Dobrze, że cenne wspomnienia o tym znakomitym artyście, a także wspomnienia minionych czasów, zostały utrwalone przez Ryszarda Wolańskiego w tak wspaniałej formie. Gorąco i z całego serca polecam tę książkę wszystkim  – przede wszystkim zaś miłośnikom tego aktora  oraz starego, przedwojennego  kina!

Autor: Ryszard Wolański
Tytuł: Aleksander Żabczyński. Jak drogie są wspomnienia
Data wydania: 18 marca 2015
Wymiary: 171×234 mm
Liczba stron: 494
Oprawa: twarda
Wydawnictwo: Rebis
ISBN: 978-83-7818-539-0
Gatunek: biografia