Oniryczny świat swoich dojrzałych utworów (zarówno książek jak i filmów) budował Konwicki na wspomnieniach dotyczących przedwojennego dzieciństwa spędzonego na Wileńszczyźnie (Kolonia Wileńska), wojennych przeżyć, których nie sposób wymazać z pamięci oraz na fundamentach współczesnej polskiej rzeczywistości (większość dzieł rozgrywa się w Warszawie, w której mieszka Konwicki, w scenerii autentycznych miejsc, często np. przywoływany jest, czy to jako omen, czy jak wyrzut sumienia, symbol stolicy − Pałac Kultury).

Pisarz opisuje doświadczenia uniwersalne, znamienne dla jego twórczości są motywy inicjacji, poszukiwania, ekspiacji, czy ważnego wyboru życiowego. Konwicki zajmuje się, w sposób ironiczny i przewrotny, kwestiami egzystencjalnymi. Pytania o sens życia, sens pamiętania, o kondycję człowieka czy przyszłość ludzkości nieustannie towarzyszą jego bohaterom. Konwicki ma zdolność tonowania największego patosu za pomocą sceptycyzmu oraz ironii, i na odwrót − leczenia cynizmu, bądź zgorzkniałego pesymizmu, romantycznym porywem. Można by to porównać do cyrkowej sztuczki, w której akrobata wykonuje salto w przód skacząc z trampoliny na znajdujący się wysoko pomost, a w następnej chwili robi salto w tył i znów jest na trampolinie, gotowy do kolejnych ewolucji.

Konwicki posługuje się różnymi nastrojami, wątkami oraz konwencjami. Zwierzoczłekoupiór ma konwencję książki dla dzieci z motywami fantastycznymi, Nic albo nic − kryminału z dreszczykiem, a Kronika wypadków miłosnych – romansidła.

Obok dorobku powieściowego ma też Konwicki na koncie kilka książek pamiętnikowo-filozoficznych (które sam nazywa łże-dziennikami), jak Kalendarz i klepsydra czy Wschody i zachody księżyca. Publikował też wywiady-rzeki: w 1986 roku ukazało się Stanisława Beresia Pół wieku czyśćca, w roku 2001 – Pamiętam, że było gorąco.

Konwicki był również filmowcem. Jest twórcą filmów autorskich (Ostatni dzień lata, Zaduszki, Salto, Jak daleko stąd, jak blisko). Dokonywał także adaptacji, reżyserując Dolinę Issy (według powieści Czesława Miłosza) oraz Lawę (według Dziadów Adama Mickiewicza). Wszystkie filmy Konwickiego zawierają typowe dla jego twórczości prozatorskiej motywy: ucieczki, poszukiwania, wspomnień dzieciństwa i minionej wojny oraz rys teraźniejszości, w której nie może odnaleźć się bohater. Nękany wspomnieniami i dojmującym poczuciem przerażającej rzeczywistości współczesnej, ucieka on przed ludźmi – żywymi i umarłymi – a uciekając szuka tego, co utracił: prawdy, miłości, domu. Kluczy drogą, która jak sinusoida prowadzi go od wielkości do małości i z powrotem, od świętości do przyziemności i na odwrót, dwa kroki w przód i salto w tył.

Jako aktor, w roli Nieznajomego wystąpił w adaptacji własnej powieści (Kronika wypadków miłosnych w reżyserii Andrzeja Wajdy). Dokumentalista Andrzej Titkow poświęcił Konwickiemu dwa filmy: Przechodnia oraz Całkiem sporą apokalipsę.

Jego film Salto jest w całości dostępny – dzięki Studiu Filmowemu KADR – w serwisie YouTube (podobnie jak inne perły klasyki polskiego kina, warto więc profil KADRu śledzić):

{youtube}6fPyweEnSX4{/youtube}

Tadeusz Konwicki przyszedł na świat 22 czerwca 1926 roku w Nowej Wilejce, dziś lewobrzeżnej dzielnicy Wilna, która wówczas była niedużym miasteczkiem pod Wilnem. Jego rodzicami byli Michał Konwicki i jego żona, Jadwiga z domu Kieżun. W młodości przyszły pisarz mieszkał w Kolonii Wileńskiej. Uczył się w Gimnazjum im. Zygmunta Augusta w Wilnie (1938−1939; w 1941 edukacja w gimnazjum została przez okupanta zlikwidowana). Po wybuchu II wojny światowej pracował m.in. jako robotnik kolejowy i pomocnik elektryka w szpitalu w Nowej Wilejce. W roku1944 zdał konspiracyjną maturę, uczęszczając wcześniej na tajne komplety. W latach 1944−1945 był żołnierzem Armii Krajowej, brał udział w akcji „Burza”, a później (po kilku miesiącach „zadekowania” się na folwarku) w partyzantce antyradzieckiej. Po rozwiązaniu oddziału przedostał się przez nowe granice Polski i tu najpierw przebywał krótko w Gliwicach (gdzie pracował jako niższy urzędnik), a następnie studiował polonistykę (na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, potem na Uniwersytecie Warszawskim), której ostatecznie nie ukończył, co ciekawe, nonszalancko rezygnując z egzaminów magisterskich z zakresu literatury, mimo że zdał już – trudniejsze – egzaminy językowe.

Debiutował w 1946 roku jako reportażysta i rysownik, ilustrowanym przez siebie tekstem pt. Szkice z Wybrzeża (Od A do Z, nr 8/1946, dodatek literacki do Dziennika Polskiego). Od 1946 roku pracował w tygodniku Odrodzenie jako korektor, a później jako redaktor techniczny (przy czym cała redakcja tego wielkiego tygodnika składała się z zaledwie czterech osób: Karola Kuryluka, Janiny Preger, Marii Stulgińskiej i Konwickiego); publikował tam jednocześnie liczne recenzje literackie i filmowe, a także rysunki. W tym czasie ogłaszał też w innych pismach – m.in. w Nurcie, Po prostu, Świecie Młodych, Wsi – opowiadania o tematyce wojennej (np. Kapral Koziołek i ja, Zimowy zmierzch, Wielkie manewry), oraz ukazujące kondycję jego pokolenia tuż po wojnie (np. Ogródek z nasturcją). Wybór m.in. tych wczesnych tekstów Konwickiego przedrukowany został po latach w tomie Wiatr i pył.

Od wiosny 1947 roku, kiedy redakcja Odrodzenia przeniosła się do stolicy, zamieszkał w Warszawie. W 1949 roku ożenił się z Danutą (1930−1999), córką Alfreda Lenicy i siostrą Jana Lenicy, artystką plastyczką, ilustratorką książek dla dzieci.

Na przełomie lat 40’ i 50’ stał się jednym z głównych literatów i publicystów socrealistycznych – tzw. „pryszczatym” (pracował nawet krótko jako robotnik przy budowie Nowej Huty), już jednak w pierwszej połowie lat 50’ rozpoczyna piłować tę gałąź, na której siedział (by odwołać się do metafory użytej przez niego we wspomnieniu z Kalendarza i klepsydry), co widać m.in. w jego działalności w Nowej Kulturze, tak redakcyjnej (spowodował publikację głośnego Pamiętnika uczennicy, NK 1953, nr 48, i artykułu W. Arciszewskiego Coś niecoś o Trylobitach NK 1954, nr 44), jak publicystycznej (w cyklu felietonów sportowych Z miejsc stojących podejmował wielokrotnie problematykę wolności słowa).

Od połowy lat pięćdziesiątych zajmował się również twórczością filmową, początkowo jako scenarzysta, zaś po przełomie październikowym (odwilż w polityce wewnętrznej w Polsce w 1956 roku), który stanowił dla jego postawy i twórczości moment newralgiczny, kręcił także przepełnione nastrojem egzystencjalnym filmy. Związany ze środowiskiem filmowym, wielokrotnie pełnił funkcje kierownika literackiego zespołów filmowych: w latach w Zespole Filmowym „Kadr” (1956−1968; przyczynił się do powstania tzw. szkoły polskiej), w „Kraju” (1970−1972), „Pryzmacie” (1972−1977) i „Perspektywach” (1989−1991).

Od lat 60’ narastać zaczął jego konflikt z władzami PRL. Wielokrotnie podpisywał listy protestacyjne o charakterze humanitarnym. W 1966 roku wyrzucono z PZPR (do której wstąpił w roku 1952) za współautorstwo w listu protestacyjnego do władz w związku z usunięciem z PZPR prof. Leszka Kołakowskiego. Po 1976 roku publikował w wydawnictwach II obiegu i londyńskich.

Tadeusz Konwicki mieszkał w śródmieściu Warszawy, przy ulicy Górskiego na tyłach Nowego Światu. Z okien jego mieszkania widać w całości pobliski Pałac Kultury i Nauki. Od wielu lat, w porze obiadowej, pisarza można było spotkać w kawiarni mieszczącej się w podziemiach wydawnictwa „Czytelnik” (ul. Wiejska). Do jego bliskich przyjaciół należeli m.in. Wilhelm Mach, Leopold Tyrmand, Stanisław Dygat, Irena Szymańska, Gustaw Holoubek, Andrzej Łapicki, Tadeusz Drewnowski, Mieczysław Piotrowski, Henryk Tomaszewski, Jan Lenica, Janusz Morgenstern. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Zmarł w Warszawie w wieku 88 lat 7 stycznia 2015 roku.

Dorobek literacki:

Przy budowie – powieść produkcyjna; Czytelnik 1950 (również jako część książki: Tadeusz Konwicki, Wiktor Woroszylski, Witold Zalewski, Budujemy, Czytelnik 1951)
Nad Wisłą i Pilicą – reportaż; wespół z Tadeuszem Papierem, Książka i Wiedza 1953
Godzina smutku – opowiadanie; Czytelnik 1954
Klucz – opowiadanie; jako część tomu pt.: Dzień dzisiejszy [antologia], Czytelnik 1954; wydanie osobne: Nasza Księgarnia 1954
Władza – powieść; t. I/II Czytelnik 1954−1955
Żelazna kurtyna – scenariusz filmowy, opracowany na podstawie noweli Tadeusza Konwickiego i Wiktora Woroszylskiego; wespół z K. Sumerskim; WAiF 1954
Rojsty – powieść; Czytelnik 1956
Z oblężonego miasta – powieść; Iskry 1956 (powst. 1954)
Dziura w niebie – powieść; Iskry 1959
Sennik współczesny – powieść; Iskry 1963
Ostatni dzień lata. Scenariusze filmowe − zawiera: Zimowy zmierzch, Ostatni dzień lata, Zaduszki, Salto, Matura, ponadto w wydaniach z 1973 i 1993 − Jak daleko stąd, jak blisko
Wniebowstąpienie – powieść; Iskry 1967
Trochę apogeum. Opowieść filmowa; powst. w 1967, druk w „Literatura” nr 2−6/1972, niedokończony z powodu ingerencji cenzury, przedr. całości w tomie Wiatr i pył
Zwierzoczłekoupiór – powieść; Czytelnik 1969
Nic albo nic – powieść; Czytelnik 1971
Kronika wypadków miłosnych – Czytelnik 1974
Dlaczego kot jest kotem – opowiadanie dla dzieci; ilustracje: Danuta Konwicka; Krajowa Agencja Wydawnicza 1976
Kalendarz i klepsydra – sylwa; Czytelnik 1976
Kompleks polski – powieść; NOWA 1977 (II obieg, jako nr 3 pisma „Zapis”); adaptacja telewizyjna Jerzego Markuszewskiego 1995)
Mała Apokalipsa – powieść; NOWA 1979 (II obieg, jako nr 10 pisma „Zapis”); adaptacja filmowa: La petite apocalypse, reż. Constantin Costa-Gavras, Paryż 1993)
Wschody i zachody księżyca – sylwa; Krąg (II obieg) 1982
Rzeka podziemna – powieść; Krąg (II obieg) 1984, wydanie następne jako Rzeka podziemna, podziemne ptaki, Aneks, Londyn 1985
Pół wieku czyśćca. Rozmowy z Tadeuszem Konwickim – wywiad-rzeka Stanisława Beresia (ps. Stanisław Nowicki), Aneks 1986
Nowy Świat i okolice – sylwa, z rysunkami autora; Czytelnik 1986
Bohiń – powieść; Czytelnik 1987
Zorze wieczorne – sylwa; Alfa 1991; opowiadanie Kilka dni wojny, o której nie wiadomo, czy była – opublikowane osobno (bez wiedzy autora) w serii: Współczesne opowiadania polskie; Wyd. UMCS 2001
Czytadło – powieść; Nowa 1992
Pamflet na siebie – sylwa, Nowa 1995
Pamiętam, że było gorąco – rozmowy przeprowadzone przez Katarzynę Bielas i Jacka Szczerbę, Znak 2001
Wiatr i pył − wybór tekstów rozproszonych, wybrali i do druku przygotowali Tadeusz Lubelski i Przemysław Kaniecki, Czytelnik 2008
W pośpiechu, rozmowy przeprowadził Przemysław Kaniecki, Czarne 2011

Dorobek filmowy:

Kariera – scenariusz, wespół z Kazimierzem Sumerskim (1954)
Zimowy zmierzch – scenariusz (1956)
Ostatni dzień lata – scenariusz i reżyseria (1958)
Matka Joanna od Aniołów – scenariusz na podstawie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza, wespół z Jerzym Kawalerowiczem (1960)
Zaduszki – scenariusz i reżyseria (1961)
Matura, nowela w produkcji niemiecko-francusko-polskiej Augenblick des Friedens (Czas pokoju/Chwila pokoju) – scenariusz i reżyseria (1965)
Faraon – scenariusz na podstawie powieści Bolesława Prusa, wespół z Jerzym Kawalerowiczem (1965)
Salto – scenariusz i reżyseria (1965)
Jowita – scenariusz na podstawie powieści Stanisława Dygata Disneyland (1967)
Jak daleko stąd, jak blisko – scenariusz i reżyseria (1971)
Austeria – scenariusz na podstawie opowiadania Juliana Stryjkowskiego; wespół z Jerzym Kawalerowiczem i Julianem Stryjkowskim (1982)
Dolina Issy – scenariusz na podstawie powieści Czesława Miłosza, reżyseria (1982)
Kronika wypadków miłosnych – scenariusz, obsada aktorska (1985)
Lawa – scenariusz na podstawie dramatu Adama Mickiewicza Dziady, reżyseria (1989)

Źródło: Wikipedia.org