Pisarz urodził się 30 kwietnia 1883 roku w Pradze. Po ukończeniu gimnazjum kształcił się w Akademii Handlowej. Początkowo praktykował w drogerii, po ukończeniu nauki pracował w Banku Slavia. W tym czasie poznał środowisko czeskich anarchistów, przystał do bohemy oraz odbył wiele pieszych wędrówek (zwiedził m.in. Słowację, Galicję, Węgry). Pracował również jako sprzedawca psów. Publikować zaczął w 1903 roku. Do około 1905 roku należał do grupy literackiej zwanej „Anarchistyczni Burzyciele”. Od roku 1908 współpracował z czasopismem Ženský obzor (Przegląd kobiecy), od 1910 redaktor naczelny satyrycznego periodyku Svět zvířat (Świat zwierząt), od 1911 współpracownik Českého slova (Czeskiego słowa). Publikował także w pismach Pochodně, Humoristické listy, anarchistycznych Chuďas, Komuna, Nová Omladina i innych. Doświadczenia z pracy zawodowej odnaleźć można na kartach powieści Dobry wojak Szwejk i inne osobliwe historyjki (Dobrý voják Švejk a jiné podivné historky). Uznaje się, że umieszczona w niej opowieść jednorocznego ochotnika Marka na temat absurdalnych publikacji w Świecie zwierząt o nieistniejących gatunkach, to żarty, na jakie pozwalał sobie Hašek. Skutkiem tych publikacji pisarz utracił stanowisko redaktora naczelnego czasopisma.

W 1910 roku zawarł związek małżeński z Jarmilą Mayerovą. W 1911 roku współtworzył Partię Umiarkowanego Postępu w Granicach Prawa, będącą swego rodzaju polityczną mistyfikacją ośmieszającą demokratyczne procedury (Hašek był nawet kandydatem partii na starostę praskiego). W tym samym roku w serii opowiadań stworzył postać „dobrego wojaka” Szwejka.

W 1915 roku wstąpił do wojska austriackiego jako jednoroczny ochotnik. Rozpoczął roczny kurs oficerski w szkole oficerskiej w Czeskich Budziejowicach. Ze szkoły został jednak wkrótce wydalony i trafił do 11 kompanii marszowej 91 pułku budziejowickiego, a z nią w czerwcu 1915 roku został wysłany na front wschodni do Galicji. Nie widząc sensu walki za monarchię austro-węgierską, dał się schwytać i trafił do obozu jenieckiego w Rosji. Od czerwca 1916 roku był ochotnikiem Korpusu Czechosłowackiego w Kijowie. Ze względu na zły stan zdrowia został pisarzem pułkowym, a następnie odkomenderowano go z powrotem do Kijowa do redakcji pisma Čechoslovan. Po wybuchu rewolucji październikowej, w 1918 wstąpił do Armii Czerwonej w Moskwie i do czeskiej partii socjaldemokratycznej (bolszewików). Był komisarzem politycznym i dziennikarzem. W 1920 roku ponownie zawarł związek małżeński z Rosjanką Aleksandrą Grigorjewną Lwową (Szura), nie rozwiązując jednak formalnie poprzedniego związku.

Oddelegowany przez komunistów, w listopadzie 1920 roku wrócił do Czechosłowacji, gdzie groziło mu śledztwo w sprawie o bigamię i dezercję. W kraju poświęcił się literaturze. W 1921roku opublikował pierwszy tom antywojennej książki Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej. Dokończenie czwartego tomu przerwała śmierć pisarza 3 stycznia 1923 roku.

Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej (Osudy dobrého vojáka Švejka za světové války) to uchodząca dziś za kultową, prześmiewcza, antywojenna powieść, której bohaterem jest Józef Szwejk z Królewskich Vinohradów w Pradze, sprzedawca psów i pucybut porucznika Lukasza.

Szwejk pojawił się w humoreskach Haška już w 1911 roku, które wydane zostały rok później jako Dobry wojak Szwejk i inne osobliwe historyjki (Dobrý voják Švejk a jiné podivné historky). Utwory te są antyaustriacką i antywojskową satyrą.

Podczas pobytu w Kijowie Hašek powrócił do stworzonego przez siebie bohatera i w 1917 roku został wydany Dobry wojak Szwejk w niewoli (Dobrý voják Švejk v zajetí). Krytyka Austro-Węgier jest tu ostrzejsza niż we wcześniejszych humoreskach, gdyż Hašek nie musiał się obawiać austriackiej cenzury, ponadto utwór spełniał rolę agitacyjno-polityczną jako ulotka skierowana do rodaków. Kijowska wersja przygód Szwejka jest już zarysem powieści napisanej po wojnie, znacznie się jednak jeszcze od niej różni.

W roku 1921 Hašek opublikował w Czechosłowacji pierwszy tom powieści Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej. Pomimo popularności wśród czytelników, krytyka czeska chłodno przyjęła książkę, która doceniona została dopiero w Niemczech. Zaraz po śmierci Haška wydawca Szwejka zlecił kontynuację przygód praskiemu dziennikarzowi i satyrykowi, Karelowi Vańkowi. Vaniek powieść dokończył, jednak jego wkład w książkę nie zdobył szerszego uznania.

Powieść Haška jest w dużej mierze książką opartą na faktach i doświadczeniach autora i jego przyjaciół. Prawdziwe jest nie tylko tło historyczne i geograficzne oraz realia dotyczące ówczesnej Pragi. Zdecydowana większość (może nawet – wszyscy) niehistorycznych bohaterów książki miało swoje pierwowzory w rzeczywistości, nierzadko obdarzone tymi samymi nazwiskami. Można też założyć, że część anegdot występujących w powieści wydarzyła się naprawdę, a większość z nich – była gdzieś opowiedziana Haszkowi przy kuflu piwa. Zdarzało się, iż po publikacji książki jej bohaterowie kontaktowali się z autorem, by wyrazić swe pretensje, uwagi bądź podziękowanie.

Uważa się, że Dobry Wojak jest kompilacją charakteru i przygód zarówno autora (przygody) oraz jego towarzysza broni Františka Strašlipki (charakter, szczególnie skłonności do opowiadania anegdot). Natomiast nazwisko i wygląd Szwejka Hašek wypożyczył od swego piwnego kompana Švejka Józefa Juniora – szewca i pedicurzysty, syna Švejka Józefa, który to był dozorcą domu mieszczącego m.in. słynną gospodę ‚U Kalicha”.

Wiele z przygód spotykających Szwejka w książce istotnie opiera się na doświadczeniach Haška (handel psami, ulubione gospody, pobyt w szpitalu dla psychicznie chorych). Jednak uznaje się, że autor najlepiej sportretował sam siebie poprzez postać jednorocznego ochotnika Marka. Dzieli on z Haškiem zarówno anarchizująco-cyniczne poglądy na świat, jak i część przygód (szczególnie bycie redaktorem Świata Zwierząt i wszystkie związane z tym przygody). Dodatkową wskazówką jest opisywanie dziejów batalionu właśnie przez Marka. Należy tu jednak dodać, że Hašek miał przyjaciela, Karela Marka, który technicznie rzecz biorąc, stanowił bezpośrednie alter ego jednorocznego ochotnika.

Wizerunek głównego bohatera na długie dziesięciolecia ukształtowały ilustracje w wykonaniu Josefa Lady. Dla wielu stały się wręcz nieodłączną częścią dzieła. Pierwsze rysunki powstały po konsultacjach z Haszkiem w pierwszym zeszytowym wydaniu z 1921 roku. Natomiast te najbardziej znane cykle ilustracji Lada rysował od nowa po śmierci pisarza w latach 1923-25. Stworzył wówczas zupełnie nowy wizerunek bohatera – prostodusznego, łysego, grubego piwosza.

Przydatny przepis:

½ litra wody zagotować z 2-3 ziarnkami ziela angielskiego, 6–8 ziarnami pieprzu, 10 goździkami, dodać kawałek cynamonu, trochę skórki z cytryny, sok z całej cytryny i ½ kg cukru. Po zagotowaniu wlać 3 l białego wina, 1 l koniaku, zaraz zagotować, ale uwaga, żeby nie wykipiało! Ustawić na stole (pod ręką) zdjąć przykrywkę, unoszącą się parę zapalić i natychmiast przykryć. Na tym uroczysty obrzęd gotowania grogu się kończy. A jeśli ci ktoś powie, że masz dodać wanilii, to mu daj w pysk.
(przepis na grog znaleziony w materiałach Jaroslava Haška, najpewniej według tego przepisu Szwejk gotował grog feldkuratowi Katzowi)

Twórczość (wybór):

Majowe okrzyki (współautorstwo tomika wierszy)
Kłopoty pana Tenkrata (Trampoty pana Tenkráta, 1912);
Dobry wojak Szwejk i inne osobliwe historyjki (Dobrý voják Švejk a jiné podivné historky, 1912);
Mój handel psami (Můj obchod se psy, 1915);
Dobry wojak Szwejk w niewoli (Dobry vojak Svejk v zajeti, 1917);
Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej (Osudy dobrého vojáka Švejka za světové války, 1921-1923);
Galeria karykatur (Galerie karikatur);
Historia Partii Umiarkowanego Postępu w Granicach Prawa (Politické a sociální dějiny strany mírného pokroku v mezích zákona) – wyd. polskie 1987 r.;
Moja spowiedź (Moje zpověď);
Młynarz i jego córka (Větrný mlynář a jeho dcera) – sztuka kabaretowa;
Szczęśliwe gniazdko i inne humoreski – wyd. polskie 2004 r.;
Tasiemiec Księżnej Pani – wyd. polskie 2009 r.

Miłośników i miłośniczki Szwejka zainteresować może oryginalna oferta turystyczna – szlak „Śladami dobrego wojaka Szwejka” – międzynarodowy szlak turystyczny pieszy i rowerowy. Prowadzi z Czech przez Austrię, Węgry, Słowację, Polskę, na Ukrainę po miejscach opisanych przez Jaroslava Haška na kartach powieści Przygody dobrego wojaka Szwejka.

Polski odcinek szlaku został oficjalnie otwarty w październiku 2004. Oznaczony jest żółto-czarnymi znakami (barwy Habsburgów), na trasie postawiono 20 tablic informacyjnych i 80 z cytatami ze Szwejka (w tych samych barwach).

Podróż Szwejka przez Galicję opisana w książce Przygody dobrego wojaka Szwejka (w obecnych granicach Polski i Ukrainy):
– pociągiem: Przełęcz Łupkowska – Sanok
– pieszo: Sanok – Turowa-Wolska (przekręcona nazwa Tyrawy Wołoskiej) – Liskowiec (Liskowate lub Leszczowate) – Krościenko – okolice Felsztyna (ob. Skielewka)
– pieszo: Okolice Felsztyna – Chyrów – Dobromil – Przemyśl
– pociągiem: Przemyśl – Chyrów – Wojałycz (Wojutycze)
– pociągiem: Wojałycz – Lwów – Żółtańce
– pieszo: Żółtańce – Klimontów Strumiłowa

Źródło: Wikipedia.org