W tym roku zwycięska książka to Anatomia buntu autorstwa prof. Andrzeja Friszkego, ukazująca korzenie buntu, wobec niesprawiedliwości systemu polityczno – społecznego w PRL, zapoczątkowanego m. in. przez grupę „komandosów”. Nazwiska Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego, autorów słynnego Listu otwartego do Partii z marca 1964 roku, stały się dla tego buntu ważnym i czytelnym symbolem.

Nazwisko zwycięzcy ogłosił prof. Henryk Samsonowicz, na co audytorium zareagowało gromkimi brawami. Nie szczędzono pochwał wobec nagrodzonego autora i jego publikacji. Prof. Samsonowicz mówił – Myślę, że Kazimierz Moczarski, patron naszej nagrody byłby zadowolony z decyzji podjętej przez jury. – Dodał także – Każda z 10 nominowanych książek była warta wyróżnienia. „Anatomia buntu” Andrzeja Friszke ma charakter szczególny. Pokazuje korzenie buntu, który stał się, po licznych przemianach, zaczątkiem naszej transformacji ustrojowej. Dwa nazwiska w tytule – Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego są dziś traktowane dziś przez nas jako hasło. Te nazwiska stały się znane nie tylko pokoleniu „komandosów”, ale całym następnym pokoleniom Polaków, a także ludziom walczących o wolność poza naszymi granicami. – Powiedział też  – Andrzej Friszke pokazał korzenie buntu przeciw zniewoleniu i znieprawieniu. Pokazał narastanie sprzeciwu wobec dyktatury głoszącej ideologię bez związku z rzeczywistością. Słynny „list” Kuronia i Modzelewskiego, niezależnie od jego języka i jakości proponowanych reform, stanowił miłoszowski kamień poruszający lawinę.

Prof. Samsonowicz zwracał także uwagę na znakomite wykorzystanie źródeł w nagrodzonej książce – w tym pochodzących z archiwów SB.

Prof. Friszke dziękował, mówiąc – Dziękuję za docenienie tak jednak dużej pracy (książka liczy ponad 900 stron – przyp. red). Mam do tej książki stosunek bardzo osobisty. W latach 1967- 68, te nazwiska docierały do mnie, kiedy w domu rodzice słuchali Wolnej Europy, i rozbudzały mnie intelektualnie. To było szalenie dla mnie osobiście ważne. Pisząc tę książkę, zmierzyłem się z legendą. Nie tylko okazało się, że ona się broni, ale nabiera wyrazu w starciu z materiałem archiwalnym.

Gala odbyła się w wyjątkowym miejscu – w sali Pałacu Krasińskich należącym do Biblioteki Narodowej i mieszczącym najcenniejsze rękopisy w Polsce – od jedynego autografu Kochanowskiego, po pisma patrona tego wydarzenia, Kazimierza Moczarskiego.

Dwoma poprzednimi laureatami byli Gunnar S. Paulsson (za książkę Utajone miasto. Żydzi po „Aryjskiej” stronie Warszawy 1940-1945) oraz Bogdan Gadomski (za książkę Biografia agenta. Największy agent polityczny II RP. Nagrodę – w wysokości 50 tys. zł. – ufundowała agencja wydawnicza Agora oraz Narodowe Centrum Kultury.

W skład jury wchodzili znani historycy i pisarze – m.in. Władysław Bartoszewski, Andrzej Garlicki, Jan Kofman, Andrzej K. Kunert, Tomasz Łubieński, Daria Nałęcz, Henryk Samsonowicz. W kapitule honorowo zasiada Elżbieta Moczarska, córka Kazimierza Moczarskiego.

W tym roku nominowanych było dziesięcioro autorów:

– Jerzy Kochanowski, Tylnymi drzwiami. 'Czarny rynek’ w Polsce 1944-1989, Wydawnictwo Neriton, Instytut Historyczny UW, Warszawa
– Dariusz Stola, Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949-1989, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa
– Marek Radziwon, Iwaszkiewicz. Pisarz po katastrofie, W.A.B., Warszawa
– Patrick Vaughan, Zbigniew Brzeziński, Świat Książki, Warszawa
– Hanna Świda-Ziemba, Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii, Wydawnictwo Literackie, Kraków
– Andrzej Friszke, Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi, Znak, Kraków
– Jacek Tebinka, Uzależnienie czy suwerenność. Odwilż październikowa w dyplomacji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1956-1961, Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, Warszawa
– Michał Głowiński, Kręgi obcości. Opowieść autobiograficzna, Wydawnictwo Literackie, Kraków
– Piotr Forecki, Od 'Shoah’ do 'Strachu’. Spory o polsko-żydowską przeszłość i pamięć w debatach publicznych, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
– Jacek Leociak, Ratowanie. Opowieści Polaków i Żydów, Wydawnictwo Literackie, Kraków

O książce Anatomia buntu ze strony internetowej wydawcy:

Obraz antykomunistycznej opozycji został zdominowany przez wielkie, masowe wystąpienia. Poznański Czerwiec, warszawski Marzec i Solidarność to zdarzenia, które wymieniamy jednym tchem, gdy ktoś zapyta nas o to, jak doszło do upadku komunizmu. Od lat buduje się obraz powszechnego – narodowego – oporu. To obraz wygodny i chwalebny, ale czy prawdziwy?

Nie ma w nim miejsca dla bohaterów. Nie mieszczą się w nim ludzie, którzy stawiali opór komunistycznej władzy w samotności. Otoczeni murem niezrozumienia, a nierzadko wrogości. Podsłuchiwani, śledzeni, więzieni i upokarzani. Myślenie o nich jest kłopotliwe, bo każe nam zastanawiać się nad własną postawą. Wciąż burzą nasz spokój i zmuszają do refleksji.

W Anatomii buntu Andrzej Friszke, próbuje przełamać utarty i uproszczony obraz naszych najnowszych dziejów. Świetne pióro autora, nowatorskie podejście do źródeł (w tym także tych zgromadzonych w IPN) i przede wszystkim grono niezwykłych osób, jakie spotkamy na kartach tej książki, sprawiają, że jej lektura to przygoda z historią Polski.

To najważniejsza książka o Polsce i Polakach od przełomu 1989 roku.

Tytuł: Anatomia Buntu. Kuroń, Modzelewski i Komandosi
Autor: Friszke Andrzej
Wydawca: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak
Data premiery: 4 marca 2010
Liczba stron: 912
Wymiary: 235 x 165
Gatunek: literatura faktu, historia najnowsza