Dzień Teatru ustanowiono w czerwcu 1961 roku podczas 9 światowego kongresu Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (International Theatre Institute – ITI) w Helsinkach (działającego pod auspicjami UNESCO). Jego ustanowienie zaproponował Arvi Kivimaa, prezydent Fińskiego Instytutu ITI. Dzień obchodów ustalono na 27 marca, w rocznicę otwarcia Teatru Narodów (Theatre of Nations) w Paryżu. Od tego czasu Dzień Teatru jest obchodzony rokrocznie przez ponad sto narodowych ośrodków ITI na całym świecie.

Obchody Światowych Dni Teatru mają na celu realizacje statutowych zobowiązań ITI. W statucie czytamy m.in.: ITI powstało w celu promocji i międzynarodowej wymiany informacji na temat teatru, pobudzenia kreacji i zwiększenia współpracy ludzi teatru; uświadomienia opinii publicznej wagi sztuki i artystycznej kreacji w życiu codziennym, w celu wzmocnienia przyjaźni i więzi międzyludzkich.

W Polsce od 2007 roku z okazji tego święta Polski Zarząd Międzynarodowego Instytutu Teatralnego przyznaje rokrocznie nagrody im. Stanisława Ignacego Witkiewicza.

Z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru organizuje się wiele okolicznościowych imprez, przedstawień, spotkań; niektóre teatry zapraszają na „drzwi otwarte”. Od 2010 roku w wielu miastach Polski obchody odbywają się pod hasłem Dotknij Teatru. Projekt ten został zainicjowany przez łódzkich artystów i animatorów kultury. Obejmuje spektakle, wystawy, koncerty, happeningi, warsztaty, odczyty i konferencje, których zadaniem jest promocja i popularyzowanie teatru.

Przy okazji obchodów święta, co roku, rozsyłana jest wiadomość, tłumaczona na ponad 20 języków, od wybitnego człowieka teatru zawierająca jego przemyślenia na temat teatru i światowej harmonii. Pierwszą taką wiadomość wysłał w 1962 roku Jean Cocteau. W 2012 roku autorem orędzia był John Malkovich, amerykański aktor teatralny i filmowy, a także reżyser i producent, w roku 2013 orędzie napisał Dario Fo, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1997 roku, który zwrócił uwagę na fakt, że współczesny teatr znajduje się w głębokim kryzysie.

Treść tegorocznego orędzia międzynarodowego:

ORĘDZIE MIĘDZYNARODOWEGO INSTYTUTU TEATRALNEGO NA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ TEATRU 27 MARCA 2014

Gdziekolwiek na Ziemi mieszkają ludzie, rodzi się tam niepowtarzalny Duch Teatru. Pod drzewami w małych wioskach, a także na nowoczesnych scenach światowych metropolii; w szkolnych korytarzach, na polach i w świątyniach; w slumsach i na miejskich placach, w domach kultury i piwnicach biedaków ludzie zbliżają się do siebie, by współuczestniczyć w efemerycznych światach teatralnych, które tworzą, by wyrazić swą ludzką złożoność, różnorodność, słabość, w żywym ciele, w oddechu, w głosie.

Spotykamy się, by szlochać i by pamiętać; by śmiać się i rozmyślać; by uczyć się, by zaświadczać, by marzyć. Spotykamy się, by zamyślić się nad zręcznością techniki i by ucieleśnić bogów. Aby wspólnym westchnieniem zachwycić się pięknem, połączyć współczuciem czy przerazić złem. Przychodzimy po energię i siłę. By uczcić bogactwo naszych kultur i wymazać granice, które nas dzielą.

Gdziekolwiek na Ziemi mieszkają ludzie, rodzi się tam niepowtarzalny Duch Teatru. Zrodzony ze wspólnoty, przebiera się w przeróżne maski i kostiumy naszych tradycji. Zaprzęga nasze języki, rytmy i gesty, by oczyścić przestrzeń pośród nas.

I my, artyści obcujący z tym pradawnym Duchem, czujemy się zobowiązani przekazywać go poprzez nasze serca, nasze umysły i nasze ciała, by ukazywać nasze realia w ich codzienności i tajemnicy. Jednakże dziś, gdy miliony ludzi walczą o przetrwanie, cierpiąc pod władzą reżimów lub drapieżnego kapitalizmu, uciekając przed wojną czy ubóstwem; dziś, w świecie, w którym nasza prywatność jest naruszana przez tajne służby, a nasze słowa są cenzurowane przez wścibskie władze; gdy lasy są unicestwiane, gatunki skazywane na wyginięcie, a oceany zatruwane: co winniśmy przekazywać?

W świecie nierównych sił, gdzie hegemoniczne rozkazy próbują nas przekonać, że jedna narodowość, jedna rasa, jedna płeć, jedna orientacja seksualna, jedna religia, jedna ideologia czy jeden szablon kulturowy jest ponad innymi – czy w takim świecie naprawdę da się bronić wolnościsztuki od porządków społecznych?

Czy my, artyści scen, przystajemy na zdezynfekowane żądania rynku czy też korzystamy z naszej władzy, by oczyszczać serca i umysły, gromadzić ludzi wokół nas, inspirować, oczarowywać i komunikować, aby stwarzać świat z nadziei i szczerego współdziałania?

– Brett Bailey
(Z języka angielskiego przełożył Paweł Paszta, Polski Ośrodek ITI)

Brett Bailey (ur. 1967) jest południowoafrykańskim dramatopisarzem, reżyserem, scenografem i autorem instalacji, a także dyrektorem artystycznym organizacji THIRD WORLD BUNFIGHT, która zajmuje się produkcją spektakli i wspiera rozwój sztuk performatywnych w postkolonialnych państwach Afryki. Brett Bailey pracował w RPA, Zimbabwe, Ugandzie, Haiti, Demokratycznej Republice Kongo, a także w Europie. Jego dramaty, uznane za obrazoburcze, rewidują dynamikę postkolonialnego świata. Do najsłynniejszych należą: BIG DADA, IPI ZOMBI?, iMUMBO JUMBO, medEia oraz ORFEUS. Wśród jego instalacji jest słynny projekt EXHIBITs A & B. Jego prace były prezentowane w Europie, Australii i Afryce, otrzymując wiele nagród – wśród nich złoty medal na Praskim Quadriennale w roku 2007. Przewodniczył jury Praskiego Quadriennale 2011, a także był jurorem międzynarodowego konkursu „Music Theatre Now” organizowanego przez ITI w marcu 2013. Reżyserował widowisko otwierające Światowy Szczyt w sprawie Kultury i Sztuki w Johannesburgu w 2009 roku, a w latach 2006-2009 przygotowywał ceremonie otwarcia na Międzynarodowym Festiwalu Sztuki w Harare, Zimbabwe. W latach 2008-2011 był kuratorem jedynego otwartego festiwalu sztuki w RPA – „Inflecting the City”, w Kapsztadzie. Jest autorem orędzia ITI do UNESCO, z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru 2014.

Źródło: Wikipedia.org, e-teatr.pl