Andrzej Bursa – polski poeta, prozaik, dramaturg i dziennikarz, należał do tzw. pokolenia „Współczesności”, zaliczany do kręgu poetów wyklętych.
Urodził się 21 marca 1932 roku w Krakowie. Po ukończeniu szkoły średniej Andrzej Bursa zaczął uczęszczać na Sekcję Dziennikarską Wydziału Filozoficzno-Historycznego na Uniwersytecie Jagiellońskim, po miesiącu zaś przeniósł się na Wydział Filologiczny UJ ze specjalnością języka bułgarskiego. W lutym 1952 roku ożenił się z Ludwiką Szemiot – studentką Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie; w tym samym roku urodził im się syn – Michał. Od grudnia 1954 do lata 1957 pracował jako reporter Dziennika Polskiego w Krakowie. Jego przedwczesnej śmierci towarzyszył mit samobójstwa – prawdziwą przyczyną była jednak wrodzona wada aorty. Jego działalność literacka jako poety trwała krótko, bo zaledwie 3 lata. Zmarł nagle w wieku 25 lat, 15 listopada 1957 roku.
Jego twórczość w znacznej mierze przepełniona była buntem, brutalnością i cynizmem; wiersze cechowały naturalizm oraz antyestetyka. Bursa był poetą szukającym trwałych wartości humanistycznych i prawd o człowieku i sobie samym. Dzieła artysty idealnie opisują ówczesną rzeczywistość w sposób demaskatorski i bezkompromisowy, a zarazem przesycone są ukrytym liryzmem. Był indywidualistą, nie związał się z żadną z licznych w owym czasie grup literackich.
Samo odczytanie buntu przeciwko normom życia społecznego, tradycji romantycznej, konwencjom, moralności świadczy o jedynie powierzchownym zrozumieniutwórczości Bursy. Poeta dostrzegał istniejące wokół zło i wyrażał je adekwatnymi środkami literackimi, jednak w jego utworach zauważyć można wyrazistą potrzebę obcowania z dobrem. W jego twórczości poetyckiej można bowiem wyodrębnić trzy grupy utworów:
– wiersze buntownicze,
– poezje, w których ukazywano niespełnione arkadyjskie marzenia (np. poemat Luiza),
– lirykę refleksyjną, zaskakującą głębią przemyśleń i dojrzałością formy (np. wiersz Karnawał).
Andrzej Bursa opublikował w czasopismach (głównie studenckich) trzydzieści siedem wierszy i opowiadanie Mason.
Wybrane dzieła Bursy:
Luiza (poemat)
Zabicie ciotki (powieść)
Karbunkuł (sztuka teatralna napisana wraz z Janem Gunterem, wystawiona przez teatr Cricot)
1954 – Głos w dyskusji o młodzieży
1958 – Wiersze
1969 – Utwory wierszem i prozą
Smok (opowiadanie fantastyczne, groteska, opublikowana pierwotnie w zbiorze Wiersze, później w Przepowiedni, t. 6 Polskiej noweli fantastycznej)
Od roku 1967 młodym poetom przyznawana jest Nagroda Literacka im. Andrzeja Bursy ufundowana przez krakowską grupę literacką.
Andrzej Bursa
Nadzieja
Jeżeli nam się uda to cośmy zamierzyli
i wszystkie słońca które wyhodowaliśmy w doniczkach
naszych kameralnych rozmów
i zaściankowych umysłów
rozświetlą szeroki widnokrąg
i nie będziemy musieli mówić że jesteśmy geniuszami
bo inni powiedzą to za nas
i aureole
tęczowe aureole
…ech szkoda gadać
Panowie jeżeli to się uda
To zalejemy się jak jasna cholera
Andrzej Bursa
Ogród Luizy
W czerwcu najpiękniej ogród zakwita Luizy
Którego nieistnienie zabija jak topór
Zawieszony na tęczy pod gwarancją wizji
Rozżarza się w olśnienie purpurowych kopuł
W czerwcu najpiękniej ogród zakwita Luizy
Luiza której lekkość gracja i swoboda
Metal z różą a krzemień z obłokiem kojarzy
Biega bezbronna w ciemnych lewadach ogrodu
Serca wyryte w korze mając na swej straży
Luiza której lekkość gracja i swoboda
Kawalkada dąbrowy czujność sarnich blasków
Gamę śmiechu Luizy powtarza gdy ona
Rozrzucająca włosów rozgwiazdę na piasku
Poddaje nagie gardło śmiechem zwyciężona
Kawalkada dąbrowy czujność sarnich blasków
Łaskę Luizy może zdobyć tylko męstwo
Pewność rzutu i nerwów szaleńcze napięcie
Zwycięzco umazany gęstą krwią zwierzęcą
Przynieś jej lwią paszczękę i serce łabędzie
Łaskę Luizy może zdobyć tylko męstwo
Prostotę tajemnicy ogrodu Luizy
Labiryntów i altan puszcz i klombów kwietnych
Ptaszarni i rykowisk gonów gazel chyżych
Pojąć potrafi tylko prawy i szlachetny
Prostotę tajemnicy ogrodu Luizy
Którego nieistnienie zabija jak topór
Realnością śmiertelnych poczekalni ziemi
Przeklęty rojeniami dzieci i idiotów
Wydrwiony mgieł nonsensem ginie w neurastenii
Którego nieistnienie zabija jak topór
Źródło: Wikipedia.org