My, niżej podpisani, czujemy się poruszeni i oburzeni łatwością, z jaką wiele mediów tak zwanego głównego nurtu dokonuje prostej instrumentalizacji postaci i dzieła zmarłej przed kilkoma dniami Wisławy Szymborskiej – wybitnej polskiej poetki, wyróżnionej m.in. Literacką Nagrodą Nobla. Pragniemy wyrazić nasz sprzeciw przed wartościowaniem dokonań jakiegokolwiek twórcy wyłącznie w oparciu o jego światopogląd oraz sztucznie, doraźnie kreowany wizerunek wywiedziony z przesłanek biograficznych i pozbawionych kontekstu fragmentów wierszy.

Uważamy za oczywiste, że każdy ma prawo do posiadania i wyrażania swoich poglądów politycznych – o ile nie nawołują one do agresji wobec innych, niezależnie zaś od tego, jak bardzo okazują się „nienormatywne” i odbiegające od rozpowszechnionych wzorców. Tym, co świadczy o poecie, jest jego twórczość, nie zaś „polskość”, „katolickość”, poparcie dla aborcji i eutanazji czy dla wolnego rynku.

Dlatego nie zgadzamy się na publiczne deprecjonowanie osiągnięć Wisławy Szymborskiej na polu literackim, oparte na krytyce jej światopoglądu.

Należy dodać, że każda prosta instrumentalizacja twórczości Szymborskiej, również ta rzekomo „pochwalna” czy „pozytywna”, jest ze szkodą dla poważnej dyskusji o poezji Noblistki, a zarazem o literaturze najnowszej czy kulturze w ogóle. Nie odmawiamy nikomu prawa do wspominania zmarłej, tym niemniej budzi nasze zniesmaczenie fakt, że tego typu powracające rytuały stają się substytutem lektury i krytycznej refleksji. Nie chcemy wybierać między medialnym wizerunkiem a polityczną manipulacją – tymczasem wydaje się, że to jedyny sposób, by współczesna poezja polska znalazła swoją reprezentację w głównym nurcie debaty publicznej.

Literatura, która na co dzień znajduje się na marginesie zainteresowania zarówno rządzącej większości, jak i opozycji, w wypadku śmierci utytułowanego polskiego Poety (bądź, jak w tym przypadku, Poetki) staje się sprawą narodową. Chcielibyśmy, aby politycy z równym zaangażowaniem podchodzili do finansowania wydawnictw, bibliotek, Młodzieżowych Domów Kultury czy konkursów literackich. Co więcej, zamiast docenić – ale i krytycznie przemyśleć – fakt, że polski artysta zdobywa najwyższe laury w swojej dziedzinie, polscy politycy przerzucają się fragmentami jego biografii, mającymi wpisać go w jedną bądź drugą wersję mitu narodowego. Pomijają przy tym najważniejsze – czyli samą poezję.

Nie uchylamy się od rozmowy o polityczności literatury. Uważamy jednak, że nigdy nie powinna ona odbywać się zupełnie poza książką – ignorując konkretne propozycje estetyczne, złożone problemy tekstualne oraz intencje autora właśnie jako twórcy, a nie jako wykładni tego, czym jest „polskość”.

Krytyczną refleksję o społecznym funkcjonowaniu literatury łatwo zastąpić szeregiem pozytywnych bądź negatywnych, ale prawie zawsze jałowych komentarzy na temat osoby autora i jego opcji politycznej; sam autor – w tym wypadku wybitna poetka – staje się wtedy sposobem na uspokojenie sumienia tych, którzy na co dzień nie chcą dostrzegać problemów diagnozowanych przez literaturę i sztukę.

Paweł Kaczmarski
Marta Koronkiewicz
Ilona Witkowska
Przemysław Witkowski
Rafał Gawin
Maciej Gierszewski
Edward Pasewicz
Darek Sas
Karol Maliszewski
Justyna Czechowska
Szymon Stoczek
Monika Mosiewicz
Marcin Orliński
Zofia Bałdyga
Justyna Radczyńska
Kajetan Herdyński
Iza Smolarek
Tomasz Grobelski
Tomasz Szewczyk
Albert Sienkiewicz
Piotr Czerski
Rafał Rutkowski
Marcin Wróbel
Marek Kraszewski
Marcin Sierszyński
Kamil Zając
Robert Rutkowski
Damian Kowal
Marta Marciniak
Elżbieta Lipińska
Joanna Dziwak
Ninette Nerval
Tomek Kościelniak
Patryk Zimny
Tomasz Świtalski
Michał Płaczek
Maciej Taranek
Aleksandra Zbierska
Izabela Smolarek
Paweł Fasiecki
Dominik Rokosz
Paweł Barański
Radosław Wiśniewski
Jarosław Trześniewski-Kwiecień
Izabela Fietkiewicz-Paszek
Jakub Przybyłowski
Artur Nowaczewski
Dariusz Sypeń
Rafał Kwiatkowski
Paweł Podlipniak
Maciej Konarski
Jakub Sajkowski
Grzegorz Wysocki
Tomasz Szewczyk
Grzegorz Jędrek
Szczepan Kopyt
Piotr Czerniawski
Marek Kołodziejski
Grzegorz Wołoszyn
Leszek Onak
Jakub Skurtys
Michał Piotrowski
Łukasz Drobnik
Zbigniew Milewski
Aneta Kamińska
Andrzej Sosnowski
Kira Pietrek
Mirka Szychowiak
Paweł Podmiotko
Kamila Pawluś
Anna Wieser
Mariusz Partyka
Joanna Orska
Filip Surowiak
Darek Foks
Mariusz Grzebalski
Tomasz Charnas
Zbigniew Machej
Sławomir Płatek

Źródło: Polityka.pl