Powieść Dziwne losy Jane Eyre (w oryginale Jane Eyre: An Autobiography) została opublikowana w roku 1847 pod pseudonimem: Currer Bell. Jej autorką była jedna z utalentowanych córek pastora z Haworth, która nie życzyła sobie zamieszania wokół swojej skromnej osoby. Publikacja okazała się jednak olbrzymim sukcesem wydawniczym i stała się przyczyną niemal narodowej debaty dotyczącej domniemanej płci autora. Jeden z bystrych literatów przeprowadził śledztwo. Na podstawie nazw miejscowości występujących w powieści oraz gwarowych wyrażeń wytropił region, z którego pochodził autor, a następnie domyślił się, kto skrył się pod pseudonimem. Świat dowiedział się, że książkę, która porwała tłumy i zachwyciła krytyków, napisała kobieta. Charlotte nigdy jednak nie pozwoliła, by rozgłos w najmniejszym stopniu wpłynął na styl jej życia. Pod tym względem okazała się równie niezłomna, jak jej bohaterka – Jane Eyre.
Wkrótce po śmierci Charlotte – pogrążony w żałobie ojciec (pastor Patrick Brontë) podjął kroki, mające doprowadzić do opublikowania biografii córki. Zwrócił się z propozycją jej napisania do Elizabeth Gaskell, uznanej pisarki, która znała Charlottę osobiście. Gaskell chętnie przyjęła zlecenie. Była nie tylko bliską przyjaciółką, od dawna należała także do grona najszczerszych fanów talentu Charlotte. Zamierzała jednak napisać biografię według własnej koncepcji i przeczuwała, że nie wszystko może spodobać się rodzinie. Nie udostępniła pastorowi rękopisu do autoryzacji. Biografia ukazała się dwa lata po śmierci Charlotte, a jej publikacji towarzyszył skandal. Autorka została zasypana listami z pretensjami od osób które uraziła, a kilka spraw znalazło swoje zakończenie w sądzie.
Sięgając po biografię, warto poświęcić uwagę znakomitemu wstępowi Eryka Ostrowskiego, który odsłania kulisy jej powstania i zwraca uwagę na fragmenty, w których autorka dopuściła się manipulacji. Z uwzględnieniem tych poprawek możemy spokojnie oddać się kontemplacji lektury, mając pewność, że obraz pisarki, który się wyłania – jest nie tylko sugestywny, ale przede wszystkim prawdziwy. Krytycy, przez lata dogłębnie analizując dzieło, doszli do wniosku, że mimo jego na poły literackiego charakteru i niewielkich wad – jest jedną z najbardziej rzetelnych biografii Charlotte. Książka na stałe weszła już do kanonu klasyki światowej literatury jako pozycja, która nie tylko rzuca światło na sylwetkę pisarki i jej rodzeństwo, ale stanowi obowiązkowe dopełnienie jej twórczości. Kolejne pokolenia czytelników szukają w niej klucza do zrozumienia zagadkowej, wręcz enigmatycznej autorki Jane Eyre.
Czytając dzieło Elizabet Gaskell nietrudno dostrzec, że pisarka zaangażowała się w projekt emocjonalnie. Z czasem okazało się, że jej zamiarem nie było napisanie zwykłej biografii, raczej wykreowanie legendy. Autorka podjęła się zadania z prawdziwie epickim rozmachem. Dzięki temu publikacja nie skupia się wyłącznie na suchych faktach, Charlotte Brontë została przedstawiona niezwykle barwnie – zupełnie jak jedna z bohaterek jej własnych powieści. Książka w dużej mierze opiera się na korespondencji Charlotte i stanowi do niej komentarz. Chcąc jednak wiernie przedstawić fascynującą osobowość i umysł bohaterki, jej wrażliwość, absolutne poświęcenie dla najbliższych, a także przyczynę chorobliwego niemal lęku przed obcymi ludźmi – Gaskell sporo miejsca poświęciła warunkom społeczno-kulturalnym, które ją ukształtowały; uchwyciła między innymi przepaść między modelem życia mieszkańców Londynu i większych miast, a specyfiką życia w wiosce Harwoth – na prowincji (w dodatku pod dachem pastora wyznającego niezwykle surowe zasady).
Poznajemy zatem pełne wyrzeczeń i strat życie Charlotte, jej marzenia i plany (i proces powolnego godzenia się z myślą, że nigdy ich nie zrealizuje). Prześledzimy narodziny i rozwój jej literackiego talentu i genezę utworów. Wreszcie – będzie nam dane zobaczyć pisarkę w jej naturalnym otoczeniu: podczas wykonywania codziennych obowiązków na plebanii i podczas niekończących się spacerów po ponurych i przytłaczających monotonią (ale ukochanych przez siostry Brontë) wrzosowiskach. Współczesny czytelnik otrzymuje zatem kompleksowe dzieło. Może je potraktować jako biografię i przewodnik po twróczości Charlotte; w szerszym aspekcie książka stanowi wnikliwą panoramę społeczną, a nawte kronikę epoki.
Autorka recenzji prowadzi blog: http://ksiazkioli.blogspot.com
wydawnictwo: MG
autor: Elizabeth Gaskell
tłumaczenie: Katarzyna Malecha
data wydania: 27 sierpnia 2014
ISBN: 9788377790885
liczba stron: 624