Jodie Foster, amerykańska aktorka, reżyserka i producentka filmowa, zdobywczyni dwóch Oscarów oraz dwóch Złotych Globów (w obu wypadkach za pierwszoplanowe role w filmach Oskarżeni oraz Milczenie owiec) debiutowała na ekranie w wieku niespełna trzech lat jako „gwiazda” reklamówek preparatów do opalania Coppertone. Później grała jako dziecko w filmach i serialach telewizyjnych, takich jak Papierowy księżyc (Paper Moon), Napoleon i Samantha, Bugsy Malone oraz Bonanza.

Pierwszą poważną rolę zagrała w wieku czternastu lat w filmie Taksówkarz (1976, reż. Martin Scorsese) i otrzymała za nią nominację do Oscara. Zaś swoją pierwszą Nagrodę Akademii dla najlepszej aktorki otrzymała w 1989 roku za rolę Sarah Tobias w filmie Oskarżeni. Drugiego – w tej samej kategorii – w 1992 roku za rolę Clarice Starling w filmie Milczenie owiec. Inne znane filmy, w których zagrała Foster, to m.in. Alicja już tu nie mieszka (1974), Hotel New Hampshire (1984), Nell (1994), Maverick (1994), Kontakt (1997), Anna i król (1999), Plan doskonały (2006), Odważna (2008).

Jako reżyserka Foster wyreżyserowała filmy pełnometrażowe Tate-mały geniusz (Little Man Tate, 1991) i Wakacje w domu (Home for the Holidays, 1995). Jako producentka założyła w 1992 roku wytwórnię filmową Egg Pictures.

Naprawdę nazywa się Alicia Christian Foster Urodziła się 19 listopada 1962 roku w Los Angeles, jako córka Evelyn Foster (nazywanej Brandy) oraz Luciusa Fishera Fostera III – wysokiej rangi pilota wojskowego i weterana bitwy o Anglię, który po przejściu w stan spoczynku zajął się sprzedażą nieruchomości. Rodzice aktorki rozwiedli się, zanim przyszła na świat. Późniejsze kontakty Jodie z ojcem ograniczyły się do kilku spotkań w całym życiu. Przemożny wpływ na wychowanie aktorki miała natomiast matka. Foster ma dwie starsze siostry i starszego brata (Lucinda Foster, ur. 1954, zwana przez rodzinę Cindy; Constance „Connie” Foster, ur. 1955 oraz Lucius Fisher „Buddy” Foster IV, ur. 1957). Buddy Foster, podobnie jak Jodie, był w dzieciństwie gwiazdą telewizyjną i filmową, jednak zrezygnował z kariery aktorskiej, jednocześnie opuszczając dom w wieku 15 lat. Do dziś pozostaje w konflikcie z Jodie. Powodem napiętych relacji jest między innymi napisana przez niego w 1997 roku i nie autoryzowana przez aktorkę biografia Foster Child.

Jako nastolatka Jodie Foster ukończyła z wyróżnieniem prywatne Liceum Francuskie (Lycée Français de Los Angeles) i do dziś płynnie mówi po francusku (jak również po niemiecku). Jest absolwentką Uniwersytetu Yale (kierunek literatura, ukończony z wyróżnieniem w 1985 roku). W trakcie studiów niezrównoważony psychicznie John Hinckley, Jr., chcąc zaimponować aktorce, postrzelił Ronalda Reagana (rany odniesione w czasie tego zamachu prawdopodobnie przyczyniły się do wielu chorób prezydenta, szczególnie w późniejszych latach). Zamach Johna Hinckleya był dla Foster traumatycznym przeżyciem: ze względu na zamieszanie wokół jej osoby oraz proces zamachowca przerwała na jeden rok naukę, później przez wiele lat odmawiała jakichkolwiek wypowiedzi na temat zdarzenia. John Hinckley został uniewinniony ze względu na niepoczytalność.

Kariera aktorska Jodie Foster rozpoczęła się od kampanii reklamowej firmy Coppertone: mając trzy lata zagrała w filmie reklamującym preparaty do opalania. W ciągu następnych pięciu lat zagrała w około czterdziestu reklamówkach. W 1968 roku po raz pierwszy wystąpiła w telewizji – w serialu komediowym Mayberry RFD, w którym jedną z głównych ról odgrywał jej starszy brat, Buddy. Ogółem Foster zagrała w ponad dwudziestu serialach, w tym w Ulicy sezamkowej i słynnej Bonanzie. W 1970 roku (w wieku ośmiu lat) zaliczyła debiut w filmie telewizyjnym Menace on the Mountain (reż. Vincent McEveety), odgrywając rolę siostry chłopca, który po wyjeździe ojca na wojnę musi utrzymać rodzinę. Debiut kinowy Foster nastąpił dwa lata później, w filmie wyprodukowanym przez wytwórnię Walta Disneya, Napoleon And Samantha (reż. Bernard McEveety). Zagrała w nim tytułową Samanthę, przyjaciółkę jedenastoletniego chłopca (Napoleona), który opiekuje się cyrkowym lwem, a po śmierci dziadka – tresera wyrusza w poszukiwaniu rodziny, by nie zostać odesłanym do sierocińca.

Jodie FosterZ udziałem Foster w filmie Napoleon and Samantha wiąże się pewna dość przerażająca anegdota. Otóż podczas zdjęć Jodie Foster znalazła się w… paszczy lwa. Jak sama opowiada, drapieżnika najwyraźniej zirytowało to, że przechadza się przed nim, chwycił ją zębami, podniósł do góry i kilkakrotnie potrząsnął jak lalką. W tym czasie członkowie ekipy rozpierzchli się na wszystkie strony… Przytomność umysłu zachował jedynie treser, który krzyknął „Rzuć to!”. Na szczęście zwierzę posłuchało. Po tym niefortunnym zdarzeniu, Foster pozostała pamiątka w postaci blizn na plecach i brzuchu.

W kolejnych latach aktorka wystąpiła jeszcze w kilku innych filmach Disneya przeznaczonych dla młodej widowni, między innymi One Little Indian (1973, reż. Bernard McEveety), Freaky Friday (1976, reż. Gary Nelson) i Candleshoe (1977, reż. Norman Tokar). W 1974 roku po raz pierwszy spotkała się na planie z reżyserem Martinem Scorsese, grając jedną z drugoplanowych ról w filmie Alice Doesn’t Live Here Anymore (Alicja już tu nie mieszka – wcielająca się w rolę Alice Ellen Burstyn otrzymała nagrodę Oscara w kategorii najlepsza aktorka).

W 1976 roku Foster zagrała u boku Roberta De Niro nastoletnią prostytutkę Iris – w jednym z najsłynniejszych amerykańskich filmów Taksówkarz (reż. Martin Scorsese). Za tę rolę nominowana została do Oscara w kategorii najlepsza aktorka drugoplanowa. W tym samym roku Foster wcieliła się w rolę Tallulah w musicalu wyreżyserowanym przez Alana Parkera Bugsy Malone (akcja filmu dzieje się w Nowym Jorku w czasach prohibicji, a wszystkie role odgrywają dzieci), wystąpiła również w filmie Freaky Friday (Zakręcony piątek jako nastolatka Annabel Andrews, która zamienia się w swoją matkę – nominacja do nagrody Złotego Globu). 1976 rok to w końcu występ w thrillerze The Little Girl Who Lives Down the Lane (Dziewczynka, która mieszka na końcu drogi, reż. Nicolas Gessner), za który Foster otrzymała nagrodę Saturna, przyznawaną przez Amerykańską Akademię Filmów Science Fiction, Fantasy i Horrów (Academy of Science Fiction, Fantasy & Horror Films).

Nastoletnią karierę Foster kończą filmy Candleshoe, Foxes i Carny oraz dwie produkcje europejskie: francuska Moi, Fleur Bleue oraz włoska Il Casotto.

W przeciwieństwie do wielu dzieci – gwiazd Hollywood, takich jak Shirley Temple, Tatum O’Neal czy Macaulay Culkin, Jodie Foster nie tylko udało się pozostać w showbiznesie, ale też odnieść w nim kolejne sukcesy. Początki dorosłej kariery nie były jednak łatwe: filmy realizowane po 1980 roku nie spotkały się z uznaniem ani krytyków, ani widzów (finansową klapę poniosły kolejno The Hotel New Hampshire, Five Corners i Stealing Home). Przełomem okazała się dopiero rola w filmie Oskarżeni (The Accused, 1988, reż. Jonathan Kaplan), w którym Foster zagrała rolę młodej kobiety – ofiary zbiorowego gwałtu, która walczy o sądowe ukaranie winnych. Za występ w tym filmie aktorka uhonorowana została dwiema nagrodami dla najlepszej aktorki: Oscarem i Złotym Globem.

1990 rok rozpoczął się debiutem reżyserskim Foster (Tate – mały geniusz, aktorka odegrała również rolę matki niezwykle uzdolnionego chłopca), skończył zaś drugim Oscarem i drugim Złotym Globem dla najlepszej aktorki za główną rolę w filmie Milczenie owiec. Tym razem Foster zagrała agentkę FBI, która usiłuje uzyskać od psychopatycznego Hannibala Lectera (Anthony Hopkins) pomoc w znalezieniu i aresztowaniu seryjnego mordercy Buffalo Billa.

W 1992 roku Foster po raz kolejny w swojej karierze zagrała rolę prostytutki (Cienie we mgle – Shadows And Fog, reż. Woody Allen). Rok później można było oglądać ją na ekranach kin u boku Richarda Gere’a jako Laurel Sommersby. Film Sommersby to remake francuskiej produkcji Le Retour De Martin Guerre. Główny bohater, Jack Sommersby, wraca do domu po wojnie secesyjnej. Żona i znajomi nie są jednak pewni, czy to prawdziwy Jack…

Podróżą w przeszłość była również komedia Maverick, nakręcona w 1994 roku. Akcja filmu dzieje się na Dzikim Zachodzie w XIX wieku. Foster gra rolę drobnej złodziejki i pokerzystki Annabell Branford, która – podobnie jak drugi główny bohater Maverick (Mel Gibson), usiłuje zebrać pieniądze, które pozwoliłyby jej wziąć udział w turnieju pokerowym.

jodie-foster-20060527-132736W 1992 roku Jodie Foster założyła własną wytwórnię filmową Egg Pictures. Wytwórnia wyprodukowała kilka niskobudżetowych filmów, w tym: Wakacje w domu (Home for the Holidays, 1995, reż. Jodie Foster), Ministranci (The Dangerous Lives of Altar Boys, 2002, reż. Peter Care) oraz Nell (1994, reż. Michael Apted). Ta ostatnia produkcja przyniosła Foster, odtwórczyni głównej roli, kolejne nominacje do Oscara i nagrody Złotego Globu. Bohaterką dramatu jest Nell Kellty, młoda dziewczyna wychowana przez matkę w odosobnieniu. Nell nie jest w stanie komunikować się z otoczeniem, ponieważ zna tylko język, który sama wymyśliła. Naukowcy podejmują próbę porozumienia się z nią i odkrycia jej przeszłości.

Kolejne produkcje, w których Jodie Foster odegrała główne role, to: Kontakt (Contact, 1997, reż. Robert Zemeckis, luźna adaptacja bestsellerowej powieści Carla Sagana, opowiadającej o odebraniu pierwszej w dziejach wiadomości od pozaziemskiej cywilizacji); Anna i król (Anna and the King, 1999, reż. Andy Tennant, opowieść o romansie angielskiej nauczycielki Anny Leonowens z XIX-wiecznym władcą Tajlandii, królem Mongkutem); Azyl (Panic Room, 2002, reż. David Fincher, thriller, bohaterkami są matka i nastoletnia córka, które kupują mieszkanie z pomieszczeniem, gdzie można schować się przed włamywaczami. Okazuje się jednak, że w azylu ukryto również pieniądze…); Plan lotu (Flightplan, 2005, reż. Robert Schwentke, Kyle Pratt leci wraz z córką do Nowego Jorku. W trakcie lotu dziewczynka znika. Zdesperowana matka zaczyna poszukiwania, choć załoga twierdzi, że dziecka nigdy na pokładzie nie było) oraz Odważna (The Brave One, 2007, reż. Neil Jordan, kolejny film sensacyjny w karierze Jodie Foster, tym razem gra w nim kobietę, która szuka zemsty za śmiertelne pobicie narzeczonego).

Drugoplanowe role Foster zagrała w filmach Bardzo długie zaręczyny (Un long dimanche de fiançailles, 2004, reż. Jean-Pierre Jeuneta) oraz Plan doskonały (Inside Man, 2006, reż. Spike Lee).

Ostatnio Foster pojawiła się m.in. Wyspa Nim oraz Rzeź. Pierwszy z nich, z 2008 roku, to kino familijne – tym razem aktorka wcieliła się w rolę ekscentrycznej autorki powieści przygodowych, która rusza na pomoc ojcu największej fanki swoich książek – tytułowej Nim. Rzeź z kolei to głośny francusko – polsko – niemiecki film tragikomiczny w reżyserii Romana Polańskiego z 2011 roku. Jej najnowszym filmem jest obraz s-f Elizjum, w którym twórcy zabierają głos na temat pogłębiającej się niesprawiedliwości społecznej.

W planach aktorki jest występ w filmie opowiadającym o Leni Riefenstahl, wybitnej reżyserce filmowej, która zasłynęła niechlubnie jako twórczyni nazistowskich filmów propagandowych.

Aktorka, w przeciwieństwie do wielu gwiazd, strzeże swojego życia prywatnego. Ma dwóch synów, ale nigdy nie ujawniła, kto jest ich ojcem ani w jakich sposób zostali poczęci. Media spekulują, że Foster poddała się sztucznemu zapłodnieniu, a dawcą nasienia był jej długoletni przyjaciel, gej Randy Stone. W grudniu 2007 roku Foster, odbierając nagrodę za sukces, jaki odniosła w showbiznesie (Kobieta w showbiznesieWomen in Entertainment), wygłosiła mowę, w której zwróciła się do producentki filmowej Cydney Bernard „moja piękna Cydney” i podziękowała za bycie przy niej podczas porażek i sukcesów (my beautiful Cydney, who sticks with me through the rotten and the bliss). Media zinterpretowały tę wypowiedź jako ujawnienie przez Foster jej homoseksualizmu. Wiadomo, że Foster i Bernard poznały się w 1992 roku podczas pracy przy filmie Sommersby. Nigdy nie pokazywały się razem podczas premier filmowych czy ceremonii wręczania nagród, ale wielokrotnie widziano je na ulicy razem z synami aktorki. Wiadomo też, że mieszkały razem. W maju 2008 roku prasa bulwarowa zamieściła informacje o rozstaniu Foster i Bernard oraz nawiązaniu przez tę pierwszą bliskiej znajomości z poznaną podczas zdjęć do filmu Odważna scenarzystką Cindy Mort. Orientacja seksualna artystki jest precyzowana jako homoseksualna. Aktorka dokonała swoistego coming-outu w lutym 2013 roku, podczas rozdania Złotych Globów. Jej dowcipne, pełne klasy wystąpienie wywołało aplauz widowni. Foster jest ateistką, ale, jak sama mówi darzy głębokim szacunkiem wszystkie religie i spędza wiele czasu, studiując święte teksty czy to religii Wschodu czy Zachodu.

Źródło: Wikipedia.org