Nazwisko Strauss znane jest powszechnie – jednak głównie za sprawą Johanna Straussa syna, który swoją popularnością przyćmił nieco swego ojca o tym samym imieniu – Johanna Baptistę Straussa. Dziś jednak skupimy się właśnie na ojcu – człowieku, który zapoczątkował muzyczne tradycje rodu Straussów.
Johann Baptist Strauss ojciec był popularnym i uznanym austriackim kompozytorem okresu romantyzmu. Komponował głównie bardzo wówczas cenione walce i inne tańce jak polki, galopady, kadryle, kotyliony oraz marsze. Był także dyrygentem oraz grał na skrzypcach i altówce. W 1825 założył własną orkiestrę, z którą zdobył ogromną popularność w Wiedniu i całej Europie. Do najważniejszych kompozycji Straussa ojca należą: marsz Radetzky’ego*, walc Taglioni, walc Philomelen, walc Gabrielen, walc Elektrische Funken, walc Caecilien, polka Anna i polka Kathinka.
Urodził się 14 marca 1804 roku w Wiedniu. Zanim stał się gwiazdą Wiednia, jego udziałem było skromne dzieciństwo i dorastanie. Ukończył kilka klas szkoły podstawowej, nad naukę przedkładał jednak zdecydowanie miłość do skrzypiec. Miał szczęście – mógł pobierać lekcje gry i kompozycji u Ignaza von Seyfrieda, który był przyjacielem samego Beethovena. Czynił postępy, co zostało nagrodzone zaangażowaniem go do orkiestry. Tam poznał swego rówieśnika, utalentowanego skrzypka, Josepha Lannera, który uważany jest za pierwszego kompozytora tzw. walców wiedeńskich.
{youtube}mPPLZ-I6Fj8{/youtube}
Kiedy Johann Baptist Strauss miał 21 lat, urodził mu się syn, który otrzymał po nim imię. Ojciec zdecydował nie zaszczepiać w synu zamiłowania do muzyki, jednak nie na wiele się to zdało – młody Johann, za aprobatą jego matki, Anny, w tajemnicy przed ojcem, uczył się gry na fortepianie u Plachy’ego, na skrzypcach u Franza Amona, a następnie u Johanna Antona Kolmanna. Lekcje kompozycji pobierał u Johanna Drechslera. Wreszcie odniósł sukces, a w Wiedniu zaczęła królować muzyka obydwu Straussów. Po śmierci ojca Johann Strauss skomponował walc Aeols-Töne op.88, zadedykowany ojcu, po czym połączył obydwie orkiestry w jeden wielki zespół.
Zanim jednak do tego doszło, rodzina Straussów przeżyła poważny kryzys – za sprawą trudnego, despotycznego charakteru głowy rodu. Johann ojciec okazał się egoistą i zazdrośnikiem; najpierw poróżnił się z dawnym przyjacielem, Lannerem, w którym zaczął widzieć konkurenta, później odkrył rywala we własnym synu. Ten bowiem, mimo nauki w szkole handlowej, już w wieku 19 lat zaczął występować jako dyrygent. Gazety donosiły o międzypokoleniowym pojedynku, w kraju zaś wybuchła rewolucja 1848 roku. Napięta sytuacja doprowadziła do tego, że Johann ojciec opuścił rodzinę i zamieszkał z inną kobietą – Emilie Trambusch.
Strauss ojciec zmarł 25 września 1849 roku w Wiedniu na szkarlatynę. Zaraził się tą chorobą od córki, którą miał z Emilie. Kiedy wieść obiegła Wiedeń, miasto pogrążyło się w żałobie po mistrzu, którego zwano „austriackim Napoleonem” (bo podbił świat, podobnie jak Bonaparte, tyle że bezkrwawo). Berlioz pisał po pogrzebie: „ze śmiercią Straussa Wiedeń utracił jedną z najpiękniejszych swych ozdób”.
Nie stracił wszak wszystkiego – w mieście pozostał utalentowany Johann Strauss syn oraz jego bracia, którzy, choć dziś mniej znani, także cieszyli się popularnością. Johann przyznawał zresztą, że jego brat, Joseph, był spośród nich najbardziej utalentowany (zmarł jednak dość wcześnie, w wieku 43 lat). Z kolei najmłodszy z braci Straussów, Eduard, zwany przez wiedeńskie damy „Pięknym Edim”, był bardzo dobrym skrzypkiem, jednak ledwie miernym kompozytorem.
* Marsz Radetzky’ego (Radeckiego) – utwór muzyczny skomponowany przez Johanna Straussa (ojca) (op. 228) na uroczysty bankiet, wydany przez habsburski Dom Panujący w Wiedniu 31 sierpnia 1848 roku. Bankiet i utwór zostały zadedykowane austriackiemu marszałkowi Radetzky’emu (Radeckiemu), bohaterowi spod Custozy, a wkrótce marsz stał się popularny wśród żołnierzy. Obecnie grany jest podczas rund honorowych na zawodach jeździeckich i imprezach niepodległościowych, oraz na zakończenie każdego Koncertu Noworocznego w Wiedniu, kiedy publiczność tradycyjnie klaszcze w rytm muzyki. Utwór ten jest również grany na stadionie Toruńskiego Unibaksu gdy zawodnicy wyjeżdzają do prezentacji podczas meczów żużlowych.
Źródła: Dedur.pl, Wikipedia.org