Édouard Manet, francuski malarz, jeden z najwybitniejszych malarzy XIX wieku, urodził się 23 stycznia 1832 roku w Paryżu, jako pierworodny syn w zamożnej mieszczańskiej rodzinie. Jego ojciec, August Manet, był prawnikiem, pełnił obowiązki szefa gabinetu w Ministerstwie Sprawiedliwości. Matka, Eugenie Désirée Fournier, pochodziła z rodziny arystokratycznej spokrewnionej z szwedzką rodziną królewska (jej ojcem chrzestnym był król Szwecji Karol XIII). Eduard miał również dwóch młodszych braci – Eugène’a i Gustava. W roku 1838 rozpoczął naukę w szkole w Vaugirard, jednakże młody Eduard nie przykładał się do nauki.
Z nadzieją na poprawę w roku 1842 został zapisany przez rodziców do Collège Rollin (jednej z najbardziej renomowanych szkół w Paryżu). Tam Eduard poznał Antonina Prousta, swego późniejszego biografa. Zmiana szkoły nie zmieniła nastawienia Maneta do nauki, jednakże w tym czasie wuj Eduard, Edmund Eduard Fournier, dostrzegł jego talent artystyczny. Wuj udzielał Eduardowi pierwszych lekcji rysunku oraz zabierał go do Luwru.
Ze względu na jego słabe wyniki nauki w College’u ojciec Eduarda zdał sobie sprawę że musi porzucić marzenia o karierze prawniczej syna i pozwolić Eduardowi wybrać szkołę. W roku 1847 Manet przystąpił do egzaminu do Wyższej Szkoły Morskiej, lecz bez powodzenia. W celu zwiększenia swych szans zgłosił się na półroczny rejs statkiem dla kandydatów do Szkoły Morskiej. Rejs ten jednak zniechęcił Maneta do kariery w marynarce i po kolejnym nieudanym egzaminie w roku 1849 udało mu się przekonać ojca do rozpoczęcia kariery malarza. W styczniu 1850 rozpoczął terminowanie w pracowni Thomasa Couture’a.
Po latach nauki chciał zaistnieć w środowisku artystycznym i szansą na to miało być zamieszczenie swoich dzieł w Salonie Paryskim. Dziś jest uważany za jednego z prekursorów impresjonizmu, współpracował także i wystawiał z innymi znanymi impresjonistami. Przez znaczną część jego kariery wpływ na jego twórczość miał dorobek XVI-wiecznego, weneckiego malarza – Tycjana.
Lubił gorszyć mieszczańską publiczność. Przykładem tego może być jego obraz Śniadanie na trawie (1862-1863), w swoim czasie uznany za dzieło skandalicznie bezwstydne, w którym mitologiczny motyw nagiej nimfy Manet prowokacyjnie przeniósł w realia współczesne, szokując współczesnych kontrastem ubrania i nagości.
Manet przez kilka ostatnich lat swojego życia cierpiał z powodu powikłań syfilisu, na który zachorował kiedy miał czterdzieści kilka lat. Niedowład kończyn doprowadził do gangreny lewej stopy. Operacja jej amputacji nie przyniosła wyzdrowienia i malarz zmarł 11 dni później, 30 kwietnia 1883 roku. Ceremonia pogrzebowa odbyła się 3 maja 1883 na Cimetiere de Passy w obecności takich znanych osób jak: Émile Zola, Alfred Stevens, Claude Monet, Edgar Degas, Paul Cézanne.
Śniadanie na trawie (fr. Le déjeuner sur l’herbe)
Obraz został wystawiony w 1863 roku w Salonie Odrzuconych. Śniadanie na trawie (1862-1863) Maneta wywołało ogromne poruszenie wśród mieszkańców Paryża. Manet ukazał w nim nagą kobietę siedzącą obok dwóch modnie ubranych mężczyzn (modelami był brat malarza Gustave oraz przyszły szwagier Ferdinand Leenhoff), kobieta (malarka Victorine Meurent) patrzyła wyzywająco na widza, a cała scena rozgrywała się w zakątku jednego z paryskich lasków, który bez problemu każdy Paryżanin mógł rozpoznać. Źródłem inspiracji dla tych postaci był jeden z najczęściej kopiowanych obrazów Luwru – Koncert wiejski przypisywany obecnie Tycjanowi (wcześniej Giorgione) – skąd artysta wziął motyw nagiej kobiety wśród ubranych mężczyzn oraz grupa klasycznych bóstw według Rafaela (sztych Marcantonio Raimondi Sąd Parysa ok. 1520). Manet jednak nie skopiował kompozycji Rafaela, lecz wykorzystał jej ogólny zarys, transponując postacie na współczesny mu wygląd. Kompozycja Rafaela została przez Maneta wskrzeszona w sposób tak twórczy i oryginalny, że przez długi czas nikt nie dostrzegł zapożyczenia.
Olimpia
Jeszcze większe poruszenie, a nawet skandal wywołał kolejny obraz Maneta zatytułowany Olimpia (1863) i przedstawiający nagą kobietę, prostytutkę (Victorine Meurent), ubraną jedynie w starannie dobraną biżuterię i pantofelki zsuwające się z nóg co było oznaką nieczystości. Kobieta patrzy wyzywającym wzrokiem na widza, a u jej stóp można zauważyć kota, który symbolizuje kobiecą zmysłowość i seksualność. Obrazem tym Manet nawiązywał do Wenus z Urbino Tycjana, tyle że Manet zmienił w swoim obrazie kilka istotnych symboli m.in. u stóp nagiej Wenus Tycjana leży pies – symbol wierności, u stóp Olimpii natomiast łasi się kot.
Nana
Nana to obraz olejny z 1877 roku; obecnie znajduje się w zbiorach Kunsthalle w Hamburgu. Do obrazu pozowała Henriette Hauser, aktorka i faworyta księcia Wilhelma Orańskiego.
Artysta przedstawił młodą i piękną kobietę, która stoi przed lustrem i zajmuje się toaletą. Jej strój jest niekompletny, twarz ma zwróconą do widza i śmiało patrzy w jego stronę. Wyposażenie wnętrza sugeruje, że jest to buduar. Znaczną część obrazu wypełnia wygodna sofa z dwiema poduszkami, siedzi na niej kompletnie i wytwornie ubrany mężczyzna. Jego sylwetka częściowo znika za prawą krawędzią obrazu. Kompozycja dzieła jest otwarta, odbiorca ma wrażenie fragmentaryczności przedstawienia. Kolorystyka jest stonowana, przeważają odcienie brązów i błękitów z akcentami bieli.
Zarówno tytuł obrazu jak i liczne szczegóły sugerują, że obraz przedstawia luksusową prostytutkę i jej klienta lub opiekuna. Imię Nana było popularne w drugiej połowie XIX w. wśród kobiet lekkich obyczajów, w języku francuskim słowo nana nadal jest dość frywolnym określeniem kobiety lub kochanki. Obecność ubranego mężczyzny przy kobiecie w bieliźnie było uważane za co najmniej niestosowne. Także użyta przez malarza symbolika jest dwuznaczna. Uwagę zwraca falliczny kształt laski w rękach mężczyzny i przedstawienie ibisa na gobelinie, który w Biblii uchodził za nieczystego ptaka. Zgaszone świece mogą też oznaczać brak uczuć i sprzedajną miłość.
Manet miał zamiar wystawić obraz w paryskim Salonie, jednak odrzucono go ze względu na obrazę moralności. Oburzony autor wystawił płótno na witrynie galerii przy Boulevard des Capucines, wywołując tym samym skandal. Społeczeństwo francuskie nie było przygotowane do tak jawnego poruszania tematu prostytucji, krytycy nie dostrzegali walorów artystycznych dzieła i koncentrowali się jedynie na przedstawionej scenie. Jednym z obrońców Maneta był Emil Zola, który w 1880 roku wydał powieść pod tym samym tytułem stanowiącą dziewiąty tom cyklu Rougon-Macquartowie. Pomimo że, Zola i Manet znali się bardzo dobrze, nie ma jednoznacznych dowodów na wzajemną inspirację przy wyborze tematu i tytułu.
Ostatnim wielkim dziełem Maneta był obraz Bar w Folies-Bergère (1882).
Inne dzieła:
Majówka we czwórkę
Pijący absynt (1858-1859, olej na płótnie, Ny Carlsberg Glyptotek, Kopenhaga)
Gitarzysta (Hiszpański śpiewak) (1860, olej na płótnie, 147,3×114,3 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork)
Chłopiec ze szpadą (1886, olej na płótnie, 131,1 × 93,4 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork)
Victorine Meurent w stroju espada (1862, olej na płótnie, 165,1 × 127,6 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork)
Stary muzykant (1862, olej na płótnie, 186 × 247 cm, National Gallery of Art, Waszyngton)
Koncert w ogrodzie Tuileries (1862, olej na płótnie, 76 × 118 cm, National Gallery, Londyn)
Bitwa pomiędzy USS Kearsarge i CSS Alabama (1864, olej na płótnie, 137,8×128,9 cm, Philadelphia Museum of Art, Filadelfia)
Walka byków (1865-1866, olej na płótnie, 90 × 110 cm, Musée d’Orsay, Paryż)
Flecista (1866, olej na płótnie, 160 × 97 cm, Musée d’Orsay, Paryż)
Kobieta z papugą (1866, olej na płótnie, 185,1 × 128,6 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork)
Rozstrzelanie cesarza Maksymiliana (1867, olej na płótnie, 252 × 305 cm, Muzeum miejskie, Mannheim)
Portret Émila Zoli 1867 – 1868, olej na płótnie, 146,3 × 114 cm, Musée d’Orsay
Śniadanie w pracowni (1868, olej na płótnie, 118 × 153 cm, Nowa Pinakoteka, Monachium)
Balkon (1869, olej na płótnie, 160 × 98 cm, Musée d’Orsay, Paryż)
Kolej żelazna (1872-73, olej na płótnie, 93 × 114 cm, National Gallery of Art, Waszyngton)
Argenteui (1874, olej na płótnie, 149 × 115 cm, Musee des Beux-Arts, Tournai)
Bar w Folies-Bergère (1881-82, olej na płótnie, 96 × 130 cm)
Źródło: Wikipedia.org