Mimo przeciwności losu, ukończył studia medyczne w Edynburgu i do roku 1890 prowadził praktykę lekarską. Później zajął się już wyłącznie pisarstwem. Oprócz utworów kryminalnych pisał również powieści historyczne, fantastyczno-naukowe, sensacyjne i książki niebeletrystyczne. Pasjonował go spirytyzm oraz badanie historii starożytnych Greków.

Do jego najważniejszych dzieł należą: Pies Baskerville’ów, Studium w szkarłacie oraz wielokrotnie ekranizowana powieść Zaginiony świat, w której wykreował postać ekscentrycznego naukowca George’a Challengera. Na jego dorobek składają się także próby poetyckie oraz kilka opowieści grozy, utrzymanych w stylistyce XIX-wiecznych romansów gotyckich, prozy Edgara Allana Poego czy Ambrose Bierce’a.

Był uczestnikiem III wojny burskiej, podobnie jak jeden z jego bohaterów – Doktor John Watson. Z tego względu i z uwagi na medyczne wykształcenie wielu czytelników upatruje właśnie w Watsonie alter-ego autora.

Zajmował się spirytyzmem, którego był gorącym entuzjastą przez większość życia. To z tego powodu utracił przyjaźń z Harrym Houdinim, jednym z najsłynniejszych iluzjonistów wszech czasów, który zajmował się demaskowaniem spirytystów. Doyle sądził, że sam Houdini jest potężnym medium spirytystycznym, uważając, że wiele jego sztuczek to przejawy działania sił paranormalnych, a jego demaskatorska działalność jest po prostu pozbywaniem się konkurencji. Sprawa ta uczyniła z tych dwóch niegdysiejszych przyjaciół publicznych wrogów.

Do zainteresowania spirytyzmem Doyle’a, jak wiele innych osób, skłoniła osobista tragedia. Podczas I wojny światowej stracił syna, brata, szwagra i siostrzeńca. Zrozpaczony, zaczął chodzić z żoną na seanse spirytystyczne w nadziei, że będzie mógł porozmawiać ze zmarłym synem. Jednocześnie Conan Doyle miał duży wkład w rozwój literatury spirytystycznej – jest m.in. autorem dwutomowego dzieła The History of Spiritualism (1926) i autorem przekładu na język angielski francuskiego dzieła Léona Denisa Le mystère de Jeanne d’Arc (angielski tytuł: The Mystery of Joan d’Arc).

W roku 1902 został odznaczony tytułem szlacheckim za poparcie polityki brytyjskiej w wojnie w Południowej Afryce. Zmarł 7 lipca 1930 roku w Crowborough.

Arthur Conan Doyle jest nie tylko postacią historyczną, ale też bohaterem literackim i filmowym. Jako bohater literacki występuje m. in. w powieściach Lista siedmiorga, Spisek sześciu Marka Frosta, Arthur i George Juliana Barnesa oraz w serii Kroniki Imaginarium Geographica Jamesa Owena. Postać Conana Doyle’a występuje także w miniserialu Sherlock Holmes: Mroczne początki.

Sam Sherlock Holmes miał urodzić się 6 stycznia 1854 lub 17 czerwca 1854 w Hutton Hall. Po raz pierwszy pojawił się w powieści Studium w szkarłacie, wydanej w 1887 roku. Łącznie Conan Doyle napisał 4 powieści i 56 opowiadań o Holmesie.

Pisarz, znużony tworzeniem kolejnych opowiadań, w 1893 roku uśmiercił postać Sherlocka w utworze Ostatnia zagadka. Holmes zginął w walce ze swym największym wrogiem, geniuszem świata przestępczego profesorem Moriartym, gdy razem spadli do alpejskiego wodospadu Reichenbach. Jednak czytelnicy brytyjscy tak przywiązali się do genialnego Holmesa, że po „uśmierceniu” ich bohatera nosili czarne przepaski na znak żałoby. Protesty czytelników spowodowały, że detektyw pojawił się znów, cudownie ocalony w opowiadaniu Pusty dom (The Empty House) wydanym w roku 1903.

Holmes był genialnym detektywem wykorzystującym do rozwiązywania zagadek kryminalnych metodę, jak sam autor określał, dedukcji*. Tak naprawdę jednak używaną metodą było rozumowanie abdukcyjne**. Swoje śledztwa opierał na umiejętności obserwacji i znajomości psychologii, chemii, balistyki, matematyki, a także dużej wiedzy na temat wielu kultur i religii. Był również utalentowanym skrzypkiem i bokserem. Był uzależniony od tytoniu, kokainy i morfiny.

Holmes już w czasie studiów doskonalił swoją metodę dedukcyjną, prowadząc niekiedy dochodzenia w sprawach kryminalnych. Potem zamieszkał razem z doktorem Watsonem, który stał się jego kronikarzem i najlepszym przyjacielem. Obaj panowie rozwiązali dziesiątki zwykle bardzo zawiłych i tajemniczych zagadek kryminalnych, nierzadko związanych z wysoko postawionymi osobami całej Europy. W szczytowym okresie kariery Holmesa obaj panowie mieszkali przy ulicy Baker Street 221b, a ich gospodynią była pani Hudson. Później, w wyniku jednej ze spraw Holmesa, Watson ożenił się, założył praktykę lekarską i wyprowadził się ze wspólnego lokum.

Sherlock Holmes miał starszego brata o imieniu Mycroft, który posiadał większe zdolności, lecz nie korzystał z nich tak często, jak słynny detektyw. Sherlock ostatecznie zmarł 23 czerwca 1929 roku w Downs Sussex. Jego muzea znajdują się na Baker Street w Londynie, tam gdzie według prozy Conana Doyle’a mieszkał, i w miejscowości Lucens w Szwajcarii.

Holmes jest także bohaterem wielu gier komputerowych, filmów i spektakli teatralnych, niekoniecznie będących ekranizacjami utworów Conana Doyle’a. Występował również w literaturze popularnej i komiksach. Charakterystyczna szczupła sylwetka, pociągła twarz z orlim nosem, kraciasty płaszcz, nieodłączna fajka czynią postać Holmesa łatwo rozpoznawalną na całym świecie. Taki wygląd Sherlock Holmes zawdzięcza ilustratorowi opowiadań, Sidney’owi Pagetowi, a nie ich autorowi. Można uznać, iż postać ta stała się swoistą ikoną popkultury.

W 13 odcinku 7 sezonu serialu Dr House w prawie jazdy House’a jako adres podany jest 221 Baker Street, apt. B, Princeton. Sam doktor House jest częściowo wzorowany na postaci Sherlocka Holmesa, zaś jego przyjaciel, Willson – dra Watsona.

Ostatnio prawdziwym hitem były dwie ekranizacje przygód Sherlocka Holmesa w reżyserii Guy’a Ritchiego: Sherlock Holmes (2009) i Sherlock Holmes: Gra cieni (2011). Sukces odniósł także miniserial BBC Sherlock, opowiadający o przygodach Holmesa i Watsona we współczesnym Londynie.

W dorobku pisarza ważna jest także książka Zaginiony świat (ang. The Lost World) – powieść fantastyczna wydana w 1912 roku. Utwór był wielokrotnie filmowany, po raz pierwszy w roku 1925 (ta ekranizacja do dziś pozostaje prawdopodobnie najsłynniejszą; nad efektami specjalnymi pracował Willis O’Brien, który później pracował też m.in. przy King Kongu z 1933 r.).

Dalsze losy prof. Challengera i innych bohaterów tej książki Conan Doyle przedstawił w książkach Trujące pasmo (1913), The Land of Mist (1926), The Disintegration Machine (1927) i When the World Screamed (1928). To właśnie do tytułu powieści Conana Doyle’a nawiązuje bestseller Michaela Crichtona Zaginiony Świat, będący drugą częścią powieści Park Jurajski.

Wybrane dzieła:

Książki o Sherlocku Holmesie:

Powieści:

Studium w szkarłacie (A Study in Scarlet, 1888, wyd. pol. 1956)
Znak czterech (The Sign of Four, 1890)
Pies Baskerville’ów (The Hound of the Baskervilles, 1902, wyd. pol. 1903)
Dolina trwogi (w innym przekładzie jako Dolina strachu) (The Valley of Fear, 1915)

Zbiory opowiadań:

Przygody Sherlocka Holmesa (The Adventures of Sherlock Holmes, 1892, wyd. pol. 1955, w innym przekładzie jako Zagadki Sherlocka Holmesa)
Wspomnienia Sherlocka Holmesa (The Memoirs of Sherlock Holmes, 1894)
Powrót Sherlocka Holmesa (The Return of Sherlock Holmes, 1905)
Jego ostatni ukłon (His Last Bow, 1917)
Kroniki Sherlocka Holmesa (The Case-Book of Sherlock Holmes, 1927)

Opowieści o profesorze Challengerze:

Zaginiony świat (The Lost World, 1912)
Trujące pasmo (The Poison Belt, 1913)
The Land of Mist (1926)
When the World Screamed (1928)
The Disintegration Machine (1929)

Powieści historyczne:

Micah Clarke (1888)
Biała Kompania (The White Company, 1890)
Przygody brygadiera Gerarda (The Exploits of Brigadier Gerard, 1896)

* Dedukcja to rodzaj rozumowania logicznego, mającego na celu dojście do określonego wniosku na podstawie założonego wcześniej zbioru przesłanek. Rozumowanie dedukcyjne w odróżnieniu od rozumowania indukcyjnego jest w całości zawarte wewnątrz swoich założeń, to znaczy nie wymaga tworzenia nowych twierdzeń czy pojęć, lecz jest tylko prostym wyciąganiem wniosków. Jeśli jest przeprowadzone poprawnie, zaś zbiór przesłanek nie zawiera zdań fałszywych, to wnioski wyciągnięte w wyniku rozumowania dedukcyjnego są nieodparcie prawdziwe i nie można ich zasadnie zakwestionować.

** Rozumowanie abdukcyjne, abdukcja – pojęcie wywodzące się z filozofii Charlesa Peirce’a, stworzone dla oznaczenia procesu tworzenia wyjaśnień; jest procesem rozumowania, który dla pewnego zbioru faktów tworzy ich najbardziej prawdopodobne wyjaśnienia. Termin abdukcja jest czasem używany dla oznaczenia po prostu procesu tworzenia hipotez służących wyjaśnianiu obserwacji lub wniosków, ale definicja poprzednia jest bardziej rozpowszechniona tak w filozofii, jak i w informatyce.
Dedukcja i abdukcja różnią się co do kierunku, w którym reguła „a pociąga b” jest używana do tworzenia wniosków – warunek końcowy i reguła są użyte do założenia, że warunek początkowy może wyjaśnić warunek końcowy.
Dedukcja: pozwala wyprowadzić a jako konsekwencję b: inaczej mówiąc, dedukcja jest procesem wyprowadzania wniosków z tego, co już jest wiadome.
Abdukcja: pozwala wyprowadzić a jako wyjaśnienie dla b: abdukcja działa przeciwnie niż dedukcja, pozwalając wyprowadzić warunek wstępny a występujący w regule „a pociąga b” z wniosku b. Inaczej mówiąc, abdukcja jest procesem wyjaśniania tego, co jest nam już wiadome.

Źródło: Wikipedia.org