Kazimierz Julian Kutz jest polskim reżyserem filmowym, teatralnym i telewizyjnym, scenarzystą filmowym, członkiem założycielem Stowarzyszenia Filmowców Polskich (1966), a także senatorem IV, V, VI i VIII kadencji i posłem na Sejm VI kadencji.

Wyreżyserował ponad dwadzieścia filmów fabularnych, z czego sześć o Górnym Śląsku. Zrealizował m.in. filmową trylogię śląską Sól ziemi czarnej (1970), Perła w koronie (1972), Paciorki jednego różańca (1979), za który otrzymał Grand Prix Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w 1980 na 7. FPFF. Drugi raz Grand Prix dostał w 1994 na 19. FPFF za film Zawrócony.

Kazimierz Kutz zrealizował wiele przedstawień dla Teatru Telewizji. Jest laureatem Nagrody im. Konrada Swinarskiego miesięcznika Teatr oraz Wiktora dla osobowości telewizyjnej.

Urodził się 16 lutego 1929 roku w Szopienicach. Jest synem Franciszka Kuca, kolejarza i powstańca śląskiego, oraz Anastazji z domu Kamińskiej. Ukończył I LO im. Tadeusza Kościuszki w Mysłowicach. Angażował się w działalność organizacji młodzieżowych, takich jak Związek Harcerstwa Polskiego i OM TUR. W 1953 roku ukończył studia na wydziale reżyserii PWSF w Łodzi. W czasie studiów był członkiem zarządu uczelnianej organizacji Związku Młodzieży Polskiej. Kazimierz Kutz powrócił do rodowego nazwiska Kutz, które rodzina nosiła w XIX wieku.

Pracę reżyserską rozpoczął w 1955 jako asystent Andrzeja Wajdy przy realizacji Pokolenia. Jego samodzielnym debiutem reżyserskim był w 1959 roku film Krzyż Walecznych. Następnym filmem był źle przyjęty przez ówczesną krytykę Nikt nie woła. Wśród kolejnych zrealizowanych obrazów są Ludzie z pociągu wg opowiadania Mariana Brandysa, parareporterski Ktokolwiek wie… oraz komedia Upał z Kabaretem Starszych Panów.

W roku 1968 Kazimierz Kutz opublikował w czasopiśmie Ekran (nr z 9 czerwca) tekst krytykujący tryb realizacji filmów, a w szczególności rolę kierowników literackich. W tym czasie trwała nagonka na inteligencję, piętnowaną wówczas przez „moczarowców” i Władysława Gomułkę i opinia reżysera została – zdaniem Tadeusza Konwickiego i Jerzego Markuszewskiego – wykorzystana do poparcia tych ataków.

W 1969 roku Kazimierz Kutz zrealizował wg własnego scenariusza Sól ziemi czarnej, pierwszy film z tzw. tryptyku śląskiego, a w roku 1971 następny, Perłę w koronie. Od 1971 do 1976 kierował Zespołem Filmowym „Silesia”, którego był założycielem. W latach 70’ uczestniczył w naradach Komitetu Centralnego PZPR na temat kultury. Od 1976 roku zajmował stanowisko głównego reżysera w ośrodku TVP Katowice. Po nakręceniu filmu Linia (1974) otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. W 1979 odbyła się premiera ostatniej części tryptyku śląskiego, Paciorków jednego różańca.

Od połowy lat 70’ był inwigilowany przez funkcjonariuszy SB w ramach operacji o kryptonimie „Reżyser”. W wyniku inwigilacji zanotowano, iż utrzymywał kontakty z osobami aktywnie działającymi w KSS KOR i nawiązywał kontakty z regionalnymi strukturami „Solidarności”. Był współorganizatorem I Kongresu Kultury Polskiej w Warszawie. W czasie stanu wojennego został internowany w okresie od 14 do 21 grudnia 1981 roku, następnie zwolniony na skutek interwencji biskupa Herberta Bednorza. Jako powód internowania podano utrzymywanie kontaktów z działaczami antysocjalistycznymi, a także negatywny stosunek do władz partyjnych i rzeczywistości społeczno-politycznej w kraju, co zdaniem ówczesnych władz stwarzało zagrożenie dla bezpieczeństwa PRL. Wkrótce w proteście przeciwko wydarzeniom w kopalni „Wujek” zrezygnował ze stanowiska głównego reżysera Ośrodka TV Katowice.

Po zmianie ustroju w latach 1989–1991 zajmował stanowisko dyrektora ośrodka TV Kraków. W 1994 odbyła się premiera filmu Śmierć jak kromka chleba, traktującego o pacyfikacji KWK „Wujek” w grudniu 1981. W tym samym roku zrealizował telewizyjny film Zawrócony, a w 1995 roku Pułkownika Kwiatkowskiego.

Działalność polityczną rozpoczął w 1997, startując z powodzeniem w wyborach do Senatu IV kadencji jako kandydat bezpartyjny z listy Unii Wolności.

Obecnie przewodniczy Społecznemu Komitetowi Budowy Muzeum Śląskiego, jest też patronem Festiwalu Sztuki Reżyserskiej „Interpretacje”, Festiwalu Filmów Kultowych oraz Kongresu Kultury na Górnym Śląsku. Należy do Stowarzyszenia Filmowców Polskich oraz ZAIKS. Należał do założycieli Towarzystwa Przyjaciół Śląska w Warszawie. Związany z Górnym Śląskiem, od wielu lat mieszka na mazowieckiej wsi. Zwyciężył w plebiscycie „Gazety Wyborczej” na najwybitniejszego żyjącego Ślązaka. Okresowo publikuje w tym dzienniku.

Jest autorem książki Klapsy i ścinki. Mój alfabet filmowy i nie tylko (Znak, 1999). Nakreślił w niej portrety przyjaciół i bliskich ze świata filmowego, literackiego i artystycznego, m.in. Krzysztofa Zanussiego, Wojciecha Kilara, Kaliny Jędrusik, Zbigniewa Cybulskiego, Andrzeja Wajdy, Tadeusza Konwickiego, Stanisława Dygata, Tadeusza Łomnickiego i Tadeusza Różewicza. Silnie zarysował w niej elementy autobiograficzne poświęcone matce, ojcu i nieżyjącemu bratu, a także elementy humorystyczne w postaci licznych anegdot ukazujących groteskowość czasów PRL.

W 2010 Kazimierz Kutz zadebiutował jako powieściopisarz książką Piąta strona świata, wydaną nakładem wydawnictwa Znak.

Filmografia:

Słowo honoru (1953)
Jesienny dzień (1959)
Krzyż Walecznych (1958)
Nikt nie woła (1960)
Ludzie z pociągu (1961)
Tarpany (1961)
Milczenie (1963)
Upał (1964)
Ktokolwiek wie… (1966)
Skok (1967)
Sól ziemi czarnej (1969)
Perła w koronie (1971)
Linia (1974)
Znikąd donikąd (1975)
Paciorki jednego różańca (1979)
Na straży swej stać będę (1983)
Wkrótce nadejdą bracia (1985)
Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza (1993)
Śmierć jak kromka chleba (1994)
Zawrócony (1994)
Pułkownik Kwiatkowski (1995)
Sława i chwała (1997)

Źródło: Wikipedia.org