Należy kochać Teatr w sobie, a nie siebie w Teatrze.

Te, jedne z piękniejszych słów dotyczących pracy na scenie, pozostawił po sobie wybitny rosyjski twórca teatralny, Konstanty Siergiejewicz Stanisławski. Był reżyserem teatralnym, aktorem, wykładowcą, twórcą reżyserii, opery i pierwszego systemu interpretacji. Był także etykiem teatru. Zasłynął w międzynarodowym świecie teatru także za sprawą tzw. metody Stanisławskiego, czyli wykorzystywanego do dziś systemu reguł sztuki aktorskiej.


Dziś mija 150 rocznica jego urodzin.

Wielki Stanisławski naprawdę nosił nazwisko Aleksiejew. Przyszedł na świat 17 stycznia 1863 roku  w Moskwie, w bogatej rodzinie kupieckiej. Ponieważ zawód aktora nie był wówczas powodem do dumy, aby nie narażać na szwank dobrego imienia rodziny Aleksiejewów przybrał pseudonim artystyczny Stanisławski. Inspiracją było nazwisko pewnej tancerki – właśnie Stanisławskiej.

W 1888 roku był jednym z założycieli Moskiewskiego Towarzystwa Sztuki i Literatury. W roku 1898 razem z Władimirem Niemirowiczem-Danczenką napisał Manifest przyszłości teatru i założył Moskiewski Teatr Artystyczny (MChAT), któremu poświęcił większość życia, i z którym jest do dziś kojarzony.

Zasadniczą wiedzę aktorską zdobył w okresie pracy w Małym Teatrze w Moskwie. Opierając się na tradycjach teatru rosyjskiego, w którym bardziej od przedstawienia liczyło się przeżywanie uczuć bohatera, stworzył system aktorskiego mistrzostwa, które stało się podstawą dla współczesnych aktorów, zarówno w Rosji, jak i za granicą. Jeden z uczniów Stanisławskiego, Michaił Czechow, wyemigrował do Ameryki, gdzie spopularyzował metody gry aktorskiej swojego nauczyciela. Dzięki temu obecna szkoła aktorska założona przez Lee Strasberga i nosząca jego imię, kształci aktorów według metody Stanisławskiego. Pierwszym przedstawieniem, opracowanym według tego systemu był Car Fiodor Iwanowicz Aleksieja Tołstoja. Dramat ten był politycznie podejrzany, ponieważ ukazywał cara słabego. W rolę cara wcielił się Iwan Moskwin.

Stanisławski zmarł w Moskwie 7 sierpnia 1938 roku, jednak jego słynna metoda pozostaje wciąż podstawą aktorskiego warsztatu kolejnych pokoleń artystek i artystów sceny na całym świecie.

Nie ma wielkich i małych ról, są tylko wielcy i mali aktorzy.

Słynna metoda (system) Stanisławskiego to nic innego, jak zbiór reguł sztuki aktorskiej. Odkrywa ona nowe środki techniki aktorskiej oparte na realizmie psychologicznym postaci. Stanisławski angażuje w grę cały organizm – w przeciwieństwie do Diderota, uważa, że umysł i ciało współgrają dzięki podświadomości (sprzeciwiał się teorii umysłu kierującego ciałem). Uważał, że Świadome oddziałuje na podświadomość i to było jednym z jego podstawowych haseł.

StanislavskyUważa za podstawę do gry tzw. okoliczności założone, w których skład wchodzi m.in. zadanie główne. Są to okoliczności scenariuszowe, jak również historyczne, oraz konsekwencje wynikające z decyzji reżysera, czy wizji scenografa, które po wnikliwej analizie psychologicznej tworzą schemat stworzenia postaci aktorskiej. Zadanie założone jest głównym zadaniem danej postaci w założeniu scenariusza, natomiast podczas poszczególnych scen dzieli się na zadania poboczne. Stanisławski nakazuje aktorowi czerpać z punktów odniesień własnych, to jest zapisu przeżyć wewnętrznych, wspomnień itp. Zaczyna się od tego, że aktor potrafi wyobrazić sobie wszystko cieleśnie. Wyobraża sobie, co by się stało, gdyby znalazł się w takiej sytuacji. Aktor powinien być w każdej chwili gotowy na odbieranie bodźców, a co za tym idzie na dokonanie improwizacji. Na grę aktora wpływa również gra jego partnera i dostarczane przez niego bodźce. Wyobraźnia, obserwacja i własne przeżycie. Czyli to, na czym według Stanisławskiego powinni opierać się aktorzy i aktorki. Opracowane przez niego ćwiczenia do dziś stanowią podstawę kształcenia aktorów.

Metoda została opisana po raz pierwszy w pracy Stanisławskiego, (po rosyjsku: Rabota aktiora nad sobojPraca aktora nad sobą, Moskwa, 1938 r., polski przekład: Warszawa, 1954 r.) Stanisławski był także autorem innych książek cenionych w środowisku teatralnym: Moje życie wsztuce oraz Praca aktora nad rolą.

Źródło: Wikipedia.org