Günter Grass – niemiecki pisarz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1999 roku. Otrzymał ją jako ten, którego swawolne czarne bajeczki portretują zapomnianą twarz historii. Doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego (za wybitną twórczość literacką oraz wkład w polsko-niemieckie pojednanie) oraz Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1993 roku Rada Miasta przyznała pisarzowi tytuł Honorowego Obywatela Miasta Gdańska.

Günter Wilhelm Grass urodził się 16 października 1927 w Wolnym Mieście Gdańsku. Jego ojciec był kupcem niemieckim, matka natomiast Kaszubką. Dzieciństwo spędził w Wolnym Mieście Gdańsku. Mieszkał przy ulicy Lelewela (wówczas Labesweg) w dzielnicy Wrzeszcz (wówczas Langfuhr). W 1942 roku zgłosił się do służby w niemieckiej marynarce wojennej, jednakże z powodu młodego wieku nie został przyjęty. W 1943 roku powołano go wraz z całym jego rocznikiem do paramilitarnej Służby Pracy Rzeszy (RAD). W roku 1944 trafił do Waffen-SS w dziesiątej dywizji pancernej „Frundsberg”; został ranny. W 1954 roku ożenił się, a od 1960 zamieszkał w Berlinie. Był działaczem SPD. W 1978 roku wziął rozwód i ponownie ożenił się w roku 1979.

Światową sławę przyniosła mu tzw. trylogia gdańska, złożona z dzieł: Blaszany bębenek, Kot i mysz, Psie lata, z których pierwsze jest najbardziej znane. Blaszany bębenek to groteskowo-naturalistyczna powieść, której adaptację filmową w 1979 roku stworzył Volker Schlöndorff. Cała trylogia gdańska traktuje o rozwoju faszyzmu i epizodach wojennych oraz umiejscowione są w Gdańsku, mieście na pograniczu kulturowym, „małej ojczyźnie” Polaków i Niemców żyjących razem od setek lat.

Ciekawą „powieścią z kluczem” jest powieść Güntera Grassa z 1979 roku Das Treffen in Telgte (Spotkanie w Telgte, 1992). Utwór opisuje fikcyjne spotkanie niemieckich poetów i pisarzy w 1647 (m.in. śląscy artyści-politycy jak Andreas Gryphius, Daniel Czepko von Reigersfeld, Angelus Silesius) mające na celu porozumienie artystów, często będących ideologami zwalczających się katolików i protestantów i zakończenie wojny trzydziestoletniej. Naprawdę książka poświęcona jest ważnej dla twórczości autora Grupie 47.

Günter Grass był wielokrotnie nagradzany, ale najważniejszym wyróżnieniem stała się Nagroda Nobla w dziedzinie literatury przyznana mu w roku 1999. Jego ostatnim dotychczas wydanym dziełem jest powieść Skrzynka, napisana w 2009, w której zastanawia się, czy potrafił być dobrym ojcem. Książka napisana jest w formie dialogu jego licznych dzieci z różnych związków, które snują rodzinną sagę. W tle – jak zwykle u tego autora – dzieje się wielka historia.

W 1992 roku Günter Grass założył Fundację im. Daniela Chodowieckiego nazwaną od imienia polsko-niemieckiego grafika Daniela Chodowieckiego z siedzibą w Akademii Sztuk w Berlinie, której celem jest współpraca między artystami niemieckimi i polskimi. Od 1993 roku organizuje Konkurs o Nagrodę im. Daniela Chodowieckiego na polski rysunek i grafikę.

grassRozewicz Grass

W związku z postacią pisarza nie brak kontrowersji. Ostatnie wzbudził w 2012 roku, publikując w dzienniku Süddeutsche Zeitung krytyczny wobec współczesnego Izraela wiersz Co trzeba powiedzieć (Was gesagt werden muss). Zarzucił w nim Izraelowi, że jest większym zagrożeniem dla pokoju na świecie niż Iran i apelował o zaprzestanie sprzedaży Izrealowi niemieckich okrętów podwodnych zdolnych przenosić broń jądrową. Swoje dotychczasowe milczenie w tej sprawie pisarz tłumaczył obawą przed posądzeniem o antysemityzm (3 czerwca 2012 tygodnik Der Spiegel ujawnił, że Izrael w istocie uzbroił zakupione w Niemczech okręty podwodne w głowice jądrowe). W Niemczech i innych krajach wielu komentatorów zarzuciło Grassowi antysemityzm. Izraelskie MSW uznało go za persona non grata i zabroniło wjazdu na swoje terytorium. Pisarz uznał zarzuty za obraźliwe i oświadczył, ze padł ofiarą nagonki.

Wcześniej burzę wywołał także wywiad, którego w sierpniu 2006 Grass udzielił niemieckiemu dziennikowi Frankfurter Allgemeine Zeitung. Wyznał w nim, że w czasie II wojny światowej był ochotnikiem niemieckich sił zbrojnych, by wyzwolić się spod wpływu rodziców, który mu ciążył jako nastolatkowi (chociaż nie był ochotnikiem Waffen-SS). Również w sierpniu tego roku ukazał się tom wspomnień autora pt. Przy obieraniu cebuli (Beim Häuten der Zwiebel), zawierający nieznane szczegóły jego biografii. Gazeta Wyborcza zauważa: Grass podkreśla, że do uznanych przez Trybunał Norymberski za organizację zbrodniczą oddziałów trafił nie z własnej woli.

Twórczość:

Zalety przepiórek (oryg. „Die Vorzüge der Windhühner”, 1956) – tom wierszy
Trylogia gdańska (Danziger Trilogie) – powieści:
Blaszany bębenek 1983 (oryg. Die Blechtrommel, 1959)
Kot i mysz 1963 (oryg. Katz und Maus, 1961)
Psie lata 1990 (oryg. Hundejahre, 1963)
Plebejska próba powstania (oryg. „Die Plebejer proben den Aufstand”, 1966) – sztuka
Miejscowe znieczulenie 1997 (oryg. „Örtlich betäubt”, 1969)
Z dziennika ślimaka 1991 (oryg. Aus dem Tagebuch einer Schnecke 1971) – esej-reportaż
Turbot 1995 (oryg. Der Butt 1977) – powieść
Spotkanie w Telgte 1992 (oryg. Das Treffen in Telgte 1979) – powieść
Szczurzyca 1993 (oryg. Die Rättin 1986) – powieść
Wróżby kumaka 1992 (oryg. Unkenrufe 1992) – powieść
Moje stulecie (oryg. Mein Jahrhundert, 1999) – zbiór opowiadań
Idąc rakiem (oryg. Im Krebsgang, 2002) – powieść
Ostatnie tańce (2005; oryg. Letzte Tänze, 2003)
Przy obieraniu cebuli (oryg. „Beim Häuten der Zwiebel”, 2006)
Skrzynka (2009)
Co trzeba powiedzieć (oryg. „Was gesagt werden muss”, 2012)

Źródło: Wikipedia.org