George Bernard Shaw został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1925. Jak wynika z uzasadnienia Komitetu Noblowskiego, uhonorowano go za twórczość naznaczoną idealizmem i humanizmem, za przenikliwą satyrę, która często łączy się z wyjątkowym pięknem poetyckim. Jest także zdobywcą Oscara w roku 1938 za „najlepszy scenariusz adaptowany” do filmu Pygmalion, co czyni go jedyną osobą w historii uhonorowaną Oscarem i Nagrodą Nobla.

Człowiek rozsądny dostosowuje się do świata. Człowiek nierozsądny usiłuje dostosować świat do siebie.
Dlatego wielki postęp dokonuje się dzięki ludziom nierozsądnym.

Na świat przyszedł 26 lipca 1856 roku w Dublinie. Jego ojciec był kupcem handlującym zbożem – niestety bez sukcesów, matka zaś – śpiewaczką. W 1876 roku Shaw przeniósł się do Londynu, dołączając do matki, która wyjechała wcześniej wraz z dwiema siostrami George’a.

 Shaw był zaangażowanym socjalistą. W 1884 roku przystąpił do Towarzystwa Fabiańskiego, angielskiego stowarzyszenia reformistycznego, mającego na celu przekształcenie ustroju kapitalistycznego w socjalistyczny (istnieje ono do dziś). Był też pacyfistą i wegetarianinem. Po wybuchu I wojny światowej ogłosił drukiem obszerny artykuł Wojna z punktu widzenia zdrowego rozsądku, w którym nakłaniał do pacyfizmu i z właściwym sobie ciętym dowcipem wyśmiewał ślepy patriotyzm zarówno Niemiec jak i Wielkiej Brytanii. Publikacja ta zyskała Shawowi wielu wrogów oraz spowodowała jego wykluczenie z Klubu Dramaturgów.

W 1898 roku poślubił Irlandkę, Charlotte Payne-Townshend, również należącą do Towarzystwa Fabiańskiego.

Początki pisarskie Shawa były dość trudne; na długi czas jego sztuki (utrzymane głównie w tendencjach naturalizmu i realizmu) nie spotykały się z zainteresowaniem krytyki ani czytelników. Autorowi zarzucano ponadto zbyt intelektualne podejście do relacji międzyludzkich, zarzucenie psychologizmu postaci na rzecz konfliktu idei i światopoglądów, zbyt archetypiczne przedstawienie bohaterów sztuk. Pierwszym dziełem Shawa, o którym zaczęto szeroko dyskutować, był dramat Kandydy wydany w 1903 roku.

Bogaci mężczyźni bez przekonań są większym niebezpieczeństwem w nowoczesnym społeczeństwie
niż biedne kobiety nie żyjące w czystości.

W roku 1904, głównie dzięki przyjaźni z wieloma reżyserami, stworzył tzw. scenę idei w londyńskim Royal Court Theatre, który przez następnych kilka lat stał się właściwie teatrem autorskim Shawa. Ostatnie sztuki Shawa odrzuciły konwencje realistyczne i tematykę socjalną na rzecz zwrotu do wzorców antycznych.

W 1906 roku Shaw wraz z żoną przeniósł się do posiadłości zwanej dziś Shaw’s Corner w Ayot St. Lawrence, niewielkiej miejscowości w Hertfordshire w Anglii. Tam oboje spędzili resztę swojego życia. Ciekawostką jest, że w obszernym ogrodzie wokół domu znajdowała się mała, mobilna chatka, w której Shaw lubił pisać i gdzie powstała większość jego pism po 1906 roku, w tym Pigmalion.

Czymże jest życie, jeśli nie szeregiem natchnionych szaleństw? – Trzeba tylko umieć je popełniać!
A pierwszy warunek: nie pomijać żadnej sposobności, bo nie zdarzają się co dzień.

Pieniądze otrzymane wraz z Nagrodą Nobla przeznaczył na angielsko-skandynawski fundusz skierowany głównie do tłumaczy dzieł Augusta Strindberga. Shaw był również gorącym zwolennikiem filozofii Friedricha Nietzschego i Henri Bergsona.

W tworzonej przez siebie filozofii autor Pigmaliona uwzględniał istnienie siły życiowej, która miała być bodźcem do osiągnięcia stanu nadczłowieczeństwa tożsamego z życiem w harmonii. Siła życiowa była przez pisarza różnie rozumiana w ciągu jego całego życia; wpierw oznaczała ona siłę woli, później pierwiastek biologicznie zapisany w człowieku, na końcu zaś element boski w jednostce ludzkiej.

Ostatnie lata swego życia spędził w swojej posiadłości Shaw’s Corner, gdzie zmarł 2 listopada 1950 roku. Jego prochy zmieszano z prochami jego żony i rozsypano w ogrodzie wokół rzeźby świętej Joanny.

Ludzie niezdolni do wielkich zbrodni nie podejrzewają o nie innych.

Liczne anegdoty dotyczące George’a Bernarda Shawa, a także bogata korespondencja jaką pozostawił, spowodowały, że stał się bohaterem sztuk pisanych przez innych autorów:

Najlepsi z przyjaciół (The Best of Friends) Hugh Whitemore’a (1987)
Kochany kłamca (Dear Liar: A Comedy of Letters) Jerome’a Kilty’ego
Herbatka u Stalina Ronalda Harwooda
Bernard and Bosie: A Most Unlikely Friendship Anthony’ego Wynna

Teraz, gdy już nauczyliśmy się latać w powietrzu jak ptaki, pływać pod wodą jak ryby, brakuje nam
tylko jednego: nauczyć się żyć na ziemi jak ludzie.

Dzieła:

1891: Kwintesencja ibsenizmu (etiuda krytyczna)
1892: Szczygli zaułek (dramat)
1893: Profesja pani Warren
1894: Żołnierz i bohater, Kandyda (dramat)
1895: Mąż przeznaczenia
1896: Nigdy nic nie wiadomo
1897: Uczeń diabła
1898: Profesja pani Warren (dramat), Sztuki przyjemne i nieprzyjemne (zbiór sztuk)
1899: Nawrócenie kapitana Brassbounda
1901: Cezar i Kleopatra (dramat)
1903: Człowiek i nadczłowiek (dramat)
1904: Druga wyspa Johna Bulla
1905: Major Barbara (dramat)
1906: Lekarz na rozdrożu
1910: Mezalians
1912: Pigmalion. Romans w pięciu aktach
1913: Wojna z punktu widzenia zdrowego rozsądku (artykuł prasowy)
1916: Dom serc złamanych (dramat)
1921: Powrót do Matuzalema
1924: Święta Joanna (dramat)
1929: Wielki kram (dramat)

Garść cytatów:

Chloroform wyrządził wielką krzywdę medycynie, teraz każdy może zostać chirurgiem.

Kiedy dwoje ludzi pozostaje pod wpływem najgwałtowniejszej, najbardziej szalonej, złudnej i przelotnej namiętności, wymaga się od nich przysięgi, że pozostaną w tym podekscytowanym, nienormalnym i wyczerpującym stanie aż do śmierci.

Dlaczego miałbym się spowiadać z tego, że się godziwie odżywiam? Gdybym się opychał pieczonymi trupami zwierząt, to wtedy mielibyście podstawy do indagowania mnie, czemu tak postępuję.

Jestem znany ze swej ironii. Ale nawet ja nie wpadłbym na pomysł wzniesienia w porcie w Nowym Jorku Statui Wolności.

Męczeństwo to jedyna droga do sławy nie wymagająca żadnych zdolności.

Najgorszym naszym grzechem wobec bliźnich nie jest nienawiść, ale obojętność.

Nie rób bliźniemu tego, co chciałbyś, aby on uczynił tobie, najprawdopodobniej bowiem macie zupełnie różne gusty.

Nigdy nie mów wszystkiego co wiesz, ale wiedz zawsze co mówisz.

Niektórzy ludzie postrzegają rzeczy w ich naturalnym stanie i zadają sobie pytanie: Dlaczego? Ja marzę o rzeczach, których nigdy nie było i mówię sobie: Dlaczego nie?

Patriotyzm to przekonanie o tym, że jakiś kraj jest lepszy od innych dlatego, że ja się w nim urodziłem.

Widzi pan, mówiąc szczerze, poza tym wszystkim, czego każdy może się nauczyć – jak się ubierać, poprawnie mówić i tak dalej – różnica między damą a kwiaciarką nie polega na tym, jak one się zachowują, tylko, jak są traktowane.

Wszystkie wielkie prawdy zaczynają się jako bluźnierstwa.

Wyobraźnia jest początkiem tworzenia. Wyobrażasz sobie to, czego pragniesz, chcesz tego, co sobie wyobraziłeś i w końcu tworzysz to, czego chcesz.

Z małżeństwem jest jak ze stowarzyszeniem wolnomularzy: ci, którzy nie wstąpili do stowarzyszenia, nic nie mogą o nim powiedzieć; ci zaś, co wstąpili – muszą już milczeć do śmierci.

Zwierzęta są moimi przyjaciółmi… a ja nie jadam swoich przyjaciół.

Źródło: Wikipedia.org