Dzieci Cienie to światowy bestseller cykl, który sprzedał się już na świecie w nakładzie 5 milionów egzemplarzy – seria antyutopijnych powieści dla młodzieży autorstwa Margaret Peterson Haddix. Problemy, jakie porusza pisarka – prawo do decydowania o własnym życiu, do przedstawiania własnych przekonań, do określania granic wolności – należą do problemów nurtujących każdego młodego człowieka. Od 6 października pierwsze tomy dostępne są w Polsce.

Wśród ukrytych otwiera siedmiotomowy cykl Dzieci cienie antyutopijnych powieści dla młodzieży w wieku 12+, które podejmują takie tematy, jak prawo do wolności słowa, przekonań, do decydowania o własnym życiu. Młodzi bohaterowie stają oko w oko z wrogą im rzeczywistością i muszą mierzyć się z konsekwencjami podejmowanych decyzji. Szybkie tempo akcji, zaskakujące wydarzenia, a nade wszystko sposób narracji, sprawiają, że powieści Haddix są, mimo ciężaru poruszanych problemów, wciągającą lekturą. Żelazna konsekwencja Haddix w budowaniu fikcyjnego świata pozwoliła na wykreowanie ze wszech miar prawdopodobnej i mrożącej krew w żyłach rzeczywistości, bez konstrukcyjnych niedociągnięć i bez miejsc na bezproblemowy happy end.

Dziś możecie u nas przeczytać fragmenty dwóćh rozdziałów pierwszego tomu cyklu.

Margaret Peterson Haddix
Dzieci cienie: Wśród ukrytych
(fragment)

Rozdział siódmy

W połowie września życie Luke’a toczyło się już wedle codziennej rutyny. Wstawał o świcie tylko po to, żeby mieć okazję posiedzieć na schodach i popatrzeć, jak reszta jego rodziny je śniadanie. Wszyscy się teraz spieszyli – matka musiała być w fabryce na siódmą, tata próbował doprowadzić wszystkie maszyny do porządku przed jesiennymi pracami polowymi, a Matthew i Mark musieli iść do szkoły. Tylko Luke miał czas, żeby ociągać się z jedzeniem niedosmażonego boczku i wyschniętego chleba. Nie próbował nawet prosić o masło, ponieważ to znaczyło, że któreś z pozostałych musiałoby wstać i przynieść je do niego, udając przy tym, że chce otworzyć okno albo po prostu przynieść z góry jakąś zapomnianą rzecz.

Kiedy tylko reszta rodziny wychodziła z domu, Luke wracał do swojego pokoju i wyglądał przez kanały wentylacyjne – najpierw ten na przedzie domu, żeby zobaczyć, jak Matthew i Matt wsiadają do szkolnego autobusu, a potem ten na tyłach, wychodzący na niemal ukończone już domy. Były to rezydencje tak wielkie, jak dom i stodoła Garnerów razem wzięte, a ich ściany lśniły w promieniach porannego słońca, jakby były wysadzane cennymi klejnotami. Luke czasem myślał, że może naprawdę tak jest.

Robotnicy nadal zjawiali się tłumnie każdego ranka, ale większość z nich pracowała teraz wewnątrz domów. Od razu kierowali się do środka, niosąc zrolowane wykładziny, stosy gipsowych ścianek działowych i puszki z farbą. Od tego momentu Luke zwykle ich już nie widział, dlatego spędzał więcej czasu obserwując nowy rodzaj przybyszów: samochody, które sprawiały wrażenie bardzo drogich, podjeżdżały powoli niedawno wyasfaltowaną drogą. Czasem zatrzymywały się na parkingu, a przyjeżdżający nimi ludzie wchodzili do jednego z domów, zwykle w towarzystwie mówiącej coś bezustannie kobiety. Zrozumienie, kim mogą być, zajęło Luke’owi trochę czasu – na pewno nie  odważyłby się zapytać kogokolwiek z rodziny – ale w końcu domyślił się, że ci ludzie mogą zastanawiać się nad kupnem domów. Kiedy sobie to uświadomił, zaczął dokładnie przyglądać się każdemu z potencjalnych sąsiadów. Słyszał, jak matka i tata zastanawiali się, czy mieszkańcy nowych domów będą rzeczywiście po prostu mieszczuchami, czy też może samymi notablami. Luke wiedział, że notable byli nieprawdopodobnie bogaci i mieli rzeczy, jakich zwykli ludzie nie widzieli od lat. Chłopiec nie był pewien, jak notable zdobyli swoje majątki, podczas gdy wszyscy inni byli biedni, ale jego tata nigdy nie wymówił słowa „notabli” bez poprzedzenia go kilkoma przekleństwami.

Ludzie oglądający domy nie przypominali nikogo w rodzinie Luke’a. Były to zwykle szczupłe i piękne panie w dopasowanych do figury sukienkach oraz przysadziści panowie ubrani w coś, co tata i bracia Luke’a nazywali obciachowymi ciuchami – lśniące buty, czyste, wytworne spodnie i takie same marynarki. Luke czuł się trochę zażenowany ich wyglądem – albo może był zażenowany własną rodziną, która nigdy nie wyglądała jak ktokolwiek z notabli. Chłopiec najbardziej lubił, kiedy z dorosłymi przyjeżdżały dzieci i mógł się im przyglądać. Najmłodsze były zawsze wystrojone jak ich rodzice, z kokardami we włosach, szelkami i innymi ozdóbkami, jakich rodzice Luke’a by na pewno nigdy nie kupili. Starsze dzieci zwykle wyglądały tak, jakby włożyły na siebie pierwszą rzecz, którą rano wyciągnęły z szafy.

Luke wiedział, oczywiście, że nikt nie odważyłby się pokazać z trójką  dzieci, ale zawsze liczył: „Raz, dwa…”, „Raz…”, „Raz, dwa…”.

A gdyby do któregoś z domów wprowadziła się rodzina tylko z jednym dzieckiem, a Luke wślizgnął się  tam i udawał ich drugiego syna? Mógłby iść do szkoły, pojechać  do miasta, zachowywać się jak Matthew i Mark…

Świetny kawał – Luke mieszkający u notabli. Najprawdopodobniej zostałby z miejsca zastrzelony za włamanie albo wydany władzom.

Kiedy zaczynał  myśleć o takich rzeczach, zawsze zeskakiwał ze swojego punktu obserwacyjnego przy kanale wentylacyjnym i brał książkę z jednej z zakurzonych półek pod okapem. Matka nauczyła go czytać i liczyć na tyle, na ile sama umiała. „Przynajmniej mamy dla ciebie trochę książek” – mówiła smutno, kiedy wychodziła rano. Luke przeczytał już kilkanaście razy każdą z książek, nawet te z tytułami takimi jak Leksykon schorzeń nierogacizny czy Pospolite trawy obszarów wiejskich. Do jego ulubionych należały nieliczne książki przygodowe, które pozwalały mu wyobrażać sobie, że jest rycerzem walczącym ze smokiem w obronie porwanej księżniczki albo żeglarzem-odkrywcą na pełnym morzu, trzymającym się kurczowo masztu, podczas gdy wokół szaleje sztorm.

Lubił  zapominać o tym, że jest Luke’em Garnerem, trzecim dzieckiem ukrywającym się na strychu.

Gdzieś  w okolicach południa słyszał, jak otwierają się tylne drzwi prowadzące z pomieszczenia gospodarczego do kuchni i mógł  zejść na dół, żeby zjeść drugie śniadanie razem z ojcem. Pod nieobecność matki nie było domowego ciasta, tłuczonych kartofli czy pieczeni napełniającej apetycznym zapachem cały dom. Tata zawsze szykował cztery kanapki, sprawdzał, czy nikt go nie widzi, a potem podawał dwie Luke’owi siedzącemu na schodach.

Nigdy nie mówił ani słowa – wyjaśnił kiedyś, że nie chce, żeby ktoś go usłyszał i zaczął się zastanawiać, dlaczego mówi do siebie. Włączał za to radio, żeby wysłuchać podawanych w południe wiadomości dla rolników, a potem zwykle była jeszcze piosenka albo dwie, zanim tata uciszał radio i wychodził na dwór, żeby zająć się pracą.

Kiedy tata wychodził, Luke wracał do swojego pokoju, żeby czytać albo znowu obserwować domy.

O wpół do siódmej wieczorem matka wracała do domu i zawsze zaglądała, żeby przywitać się z Luke’em, zanim jeszcze zajęła się pospiesznie przewidzianymi na cały dzień pracami domowymi, które musiała wykonać w kilka godzin przed snem. Zwykle Matthew i Mark także wpadali do niego na górę, ale też nie mogli zostać dłużej – musieli pomagać tacie przed kolacją, a potem odrabiać lekcje. Poza tym zawsze byli milsi dla Luke’a na dworze. Zanim został wycięty las, po zakończeniu obowiązków domowych i odrabiania lekcji cała trójka często grała w piłkę w ogrodzie na tyłach domu. Matthew i Mark zawsze się kłócili o to, który z nich będzie miał w drużynie Luke’a, ponieważ nawet jeśli Luke nie radził sobie najlepiej, dwóch chłopców zawsze mogło pokonać trzeciego.

Teraz bez przekonania grywali z Lukiem w karty czy warcaby, ale chłopiec widział, że woleliby być na zewnątrz.

Tak samo zresztą, jak i on.

Starał  się o tym nie myśleć.

Najlepsza część dnia była na samym końcu, kiedy matka przychodziła go opatulać. Nie musiała się już wtedy spieszyć i czasem zostawała na całą godzinę, wypytując go, co czytał tego dnia albo opowiadając mu różne historie o fabryce.

Aż  pewnego wieczora matka nagle urwała w pół słowa opowieść o tym, jak jej gumowa rękawiczka utknęła w kurczaku, którego patroszyła tego dnia.

– Mamo? – zapytał Luke.

Odpowiedziało mu chrapnięcie. Matka zasnęła na siedząco.

Luke przyjrzał  się jej twarzy. Dostrzegł zmarszczki zmęczenia, których wcześniej nie było, i zauważył, że jej włosy były teraz w równym stopniu siwych, co brązowe.

– Mamo? – zapytał znowu, łagodnie potrząsając jej ramieniem.

Poderwała się.

– …Ale ja wyczyściłam tego ku…ojej. Przepraszam, Luke. Miałam cię opatulić, prawda?

Poprawiła mu poduszkę i wygładziła prześcieradło.

Luke usiadł  na łóżku.

– W porządku, mamo. Właściwie to i tak jestem…– przełknął gulę w gardle – jestem już na to za duży.

Założę się, że nie przychodziłaś opatulać na noc Matthew czy Marka, kiedy mieli dwanaście lat.

– Nie – odparła cicho.

– Więc ja też tego nie potrzebuję.

– Dobrze – odpowiedziała.

Pocałowała go mimo wszystko w czoło, a potem zgasiła światło. Luke odwrócił się do ściany i nie zmienił  pozycji, dopóki matka nie wyszła.

Margaret Peterson Haddix
Dzieci cienie: Wśród ukrytych
(fragment)

Rozdział ósmy

Pewnego chłodnego deszczowego poranka kilka tygodni później rodzina Luke’a zbierała się w takim pośpiechu, że ledwie zdążyli się z nim pożegnać. Wypadli za drzwi zaraz po śniadaniu, Matthew i Mark narzekali na zapakowane drugie śniadanie, a tata zawołał: Jadę na tę aukcję w Chytlesville, wrócę dopiero na kolację. Matka pospiesznie cofnęła się do domu i dała Luke’owi torbę sucharków, trzy gruszki i trochę ciasteczek, które zostały z zeszłego wieczoru.

– Żebyś nie zgłodniał – mruknęła, szybko cmoknęła go w głowę i już jej nie było.

Luke wyjrzał ze schodów, przyglądając się kuchennemu bałaganowi, na który składały się brudne patelnie i pokryte okruchami chleba talerze. Wiedział, że nie powinien nawet zerkać w stronę okien, ale mimo wszystko to zrobił, a jego serce dziwacznie podskoczyło, kiedy zobaczył, że okna są zasłonięte. Ktoś musiał zaciągnąć zeszłego wieczora rolety, żeby ciepło nie uciekało z kuchni, a potem zapomniał podnieść je rano. Luke odważył się wychylić jeszcze kawałeczek– tak, rolety na drugim oknie także były opuszczone. Po raz pierwszy od prawie sześciu miesięcy mógł wejść do kuchni i nie martwić się, że ktoś go zobaczy. Mógł bez żadnego strachu biegać, ślizgać się, skakać, nawet tańczyć  na wyłożonej linoleum podłodze. Mógł posprzątać kuchnię  i zrobić matce niespodziankę. Mógł zrobić wszystko.

Ostrożnie wysunął do przodu prawą stopę, nie odważając się jeszcze oprzeć na niej całym ciężarem ciała. Podłoga skrzypnęła. Zamarł w miejscu – nic się  nie zdarzyło, ale mimo wszystko się wycofał. Wszedł po schodach, przeczołgał się po podeście na drugim piętrze, żeby ominąć okna, a potem wdrapał się po schodach na strych. Był tak zniesmaczony własnym zachowaniem, że prawie czuł nieprzyjemny smak w ustach.

Jestem tchórzem. Jestem strachajłą. Zasługuję  na to, żeby już na zawsze siedzieć  zamknięty na strychu – przebiegło mu przez głowę. – Nie, nie – poprawił samego siebie. – Jestem po prostu ostrożny. Muszę przygotować plan.

Wspiął się na stojący na skrzyni taboret, który służył mu za punkt obserwacyjny do wyglądania przez kanały wentylacyjne. Osiedle za jego domem było już w pełni zamieszkane. Znał wszystkie rodziny, a dla większości z nich wymyślił własne przezwiska. Na podjeździe przed domem rodziny Samochodziarzy stały zaparkowane cztery eleganckie samochody. Wszyscy członkowie rodziny Złotych mieli włosy w kolorze słońca. Rodzina Ptasich Móżdżków postawiła przy ogrodowym parkanie rząd chyba ze trzydziestu domków dla ptaków, chociaż Luke mógłby im powiedzieć, że nie ma sensu robić tego przed nadejściem wiosny. Dom, na który Luke miał najlepszy widok, stojący tuż za ogrodem Garnerów, należał do rodziny Sportowców. Mieszkało tam dwóch nastoletnich chłopców, a ich taras był pełen piłek futbolowych, rakiet tenisowych, kijów bejsbolowych i hokejowych, piłek do koszykówki i sprzętu służącego do uprawiania sportów, o których Luke nie miał bladego pojęcia.

Dzisiaj jednak nie był zainteresowany dyscyplinami sportu, interesowało go tylko, kiedy wszystkie rodziny wyjdą z domów.

Zauważył  już wcześniej, że wszystkie domy stały puste od dziewiątej rano, kiedy dzieci pojechały już do szkoły, a dorośli do pracy. Trzy czy cztery kobiety chyba nie pracowały, ale także wyjeżdżały i wracały późnym popołudniem, z torbami pełnymi zakupów. Dzisiaj wystarczyło tylko, żeby Luke sprawdził, czy nikt nie został w domu, na przykład z powodu choroby.

Jako pierwsza wyjechała rodzina Złotych – dwie blond głowy w jednym samochodzie, tyle samo w drugim. Następni byli Sportowcy: chłopcy nieśli ochraniacze i kaski futbolowe, a ich matka balansowała na wysokich obcasach. A później cała chmara samochodów zaczęła się wylewać z każdego podjazdu na lśniącą wciąż od nowości asfaltową szosę. Luke liczył każdą osobę tak dokładnie, że zaznaczał kreskę na ścianie, a potem przeliczył te kreski jeszcze dwa razy. Zgadzało się: wyjechało dwadzieścia osiem osób, był bezpieczny.

Zszedł  szybko z krzesła, a w głowie kręciło mu się od różnych planów. Najpierw posprząta kuchnię, a potem upiecze chleb na kolację. Nigdy wcześniej nie piekł chleba, ale miliony razy widział, jak matka to robiła. A potem może uda mu się zaciągnąć rolety w pozostałych pokojach i posprząta dokładnie cały dom. Nie będzie mógł użyć odkurzacza – był zbyt głośny – ale może zetrzeć kurze, wyczyścić i wypolerować wszystko. Mama będzie naprawdę szczęśliwa. A potem, po południu, zanim wrócą Matthew, Mark czy dzieciaki z sąsiedztwa, może ugotować coś na kolację, na przykład kartoflankę. Właściwie mógłby to robić każdego dnia. Nigdy wcześniej prace domowe czy gotowanie nie wydawały mu się szczególnie kuszące – Matthew i Mark zawsze krzywili się, że to babska robota – ale były lepsze niż nic. A może, ale tylko może, gdyby to się udało, zdołałby przekonać tatę, żeby pozwolił mu się przekradać do stodoły i tam pomagać.

Luke był  tak podekscytowany, że tym razem bez namysłu wszedł do kuchni. Kogo obchodzi, że podłoga skrzypi? Nie było nikogo, kto mógłby to usłyszeć. Zebrał talerze i sztućce ze stołu i ułożył je w zlewie, a potem wyszorował każdą sztukę po kolei z niezwykłą skrupulatnością. Odmierzył mąkę, smalec, mleko i drożdże i właśnie wkładał wszystko do miski, kiedy przyszło mu do głowy, że nic się nie stanie, jeśli bardzo cicho włączy radio. Nikt nie usłyszy, a nawet gdyby usłyszał, dojdzie do wniosku, że domownicy zapomnieli je wyłączyć, tak samo jak zapomnieli podnieść rolety.

Chleb był  w piekarniku, a Luke ręcznie zbierał kłaczki z dywanu w pokoju gościnnym, kiedy usłyszał chrzęst opon na żwirze na podjeździe. Była druga po południu, za wcześnie na szkolny autobus albo powrót rodziców. Luke rzucił się biegiem do schodów, mając nadzieję, że ktokolwiek to jest, po prostu sobie pójdzie.

Nie miał  szczęścia. Usłyszał, jak tylne drzwi otwierają się ze skrzypnięciem. Potem głos taty:

– Co tu się…

Wrócił  wcześniej – to nie powinno mieć znaczenia, ale ukryty na schodach Luke nagle poczuł, że radio gra głośno jak cała orkiestra, a zapach piekącego się chleba czuć na odległość dziesięciu kilometrów.

– Luke! – wrzasnął tata.

Luke usłyszał,  że ojciec kładzie rękę na klamce, więc otworzył drzwi.

– Chciałem tylko pomóc – wykrztusił. – Byłem bezpieczny. Zostawiliście zaciągnięte rolety, więc pomyślałem, że nic się nie stanie, byłem pewien, że wszyscy sąsiedzi wyjechali i…

Tata spojrzał  na niego z wściekłością.

– Nie możesz być pewien – warknął. – Do takich ludzi przychodzą cały czas przesyłki, ktoś mógł zachorować i wrócić wcześniej z pracy, w dzień przychodzą do nich służące…

Luke chciał  zaprotestować, że to nieprawda, służące nigdy nie przychodzą, zanim dzieci wrócą do domu ze szkoły, ale nie chciał zdradzać się bardziej, niż już to zrobił.

– Rolety były opuszczone – powiedział. – Nie zapaliłem żadnego światła. Nawet gdyby tysiąc ludzi tam wróciło, nikt by nie wiedział, że tu jestem! Proszę, ja po prostu muszę coś robić. Popatrz, upiekłem chleb i posprzątałem, i…

– A gdyby zajrzał tutaj na przykład inspektor rządowy?

– Schowałbym się, jak zawsze.

Tata potrząsnął głową.

– A on poczułby zapach chleba piekącego się w pustym domu? Chyba nie rozumiesz – powiedział. – Nie możesz ryzykować. Nie możesz. Dlatego, że…

Dokładnie w tym momencie uruchomił się brzęczyk timera przy piekarniku, rozbrzmiewając głośno jak syrena alarmowa. Tata spojrzał krzywo na Luke’a i podszedł do piecyka. Wyciągnął dwie foremki z chlebem i cisnął je na wierzch kuchenki, a potem wyłączył radio.

– Masz nigdy więcej nie wchodzić do kuchni – powiedział.– Masz siedzieć schowany. To rozkaz.

Wyszedł, nie oglądając się za siebie.

Luke uciekł  na górę. Miał ochotę tupać głośno ze złości, ale nie mógł tego zrobić, ponieważ nie wolno mu było hałasować. W swoim pokoju zawahał się, zbyt wytrącony z równowagi, żeby czytać, zbyt niespokojny, żeby zająć się czymś innym. Masz siedzieć schowany. To rozkaz – rozbrzmiewało mu w uszach.

Ale przecież  był schowany, był ostrożny. Żeby udowodnić, że miał rację – przynajmniej przed samym sobą – wspiął się na swój punkt obserwacyjny przy wychodzącym na tył domu kanale wentylacyjnym i wyjrzał na ciche osiedle.

Wszystkie podjazdy były puste, nic się nie poruszało, nawet flaga na maszcie przed domem Złotych i skrzydła modelu wiatraka, który stał w ogrodzie Ptasich Móżdżków. Ale właśnie wtedy kątem oka Luke pochwycił jakieś drgnięcie w jednym z okien domu Sportowców.

Zobaczył  twarz – twarz dziecka. W domu, w którym mieszkało już dwóch chłopców.