Zamieszczono
przez
Cevdet i jej synowieZnajdujemy się w Stambule początku ubiegłego wieku. Nikt jeszcze nie myśli o telefonach, ulicami jeżdżą dorożki, a Cevdet Bej – jako jeden z nielicznych muzułmanów – zajmuje się handlem. W odziedziczonym po ojcu sklepie sprzedaje lampy. Tak zaczyna się debiutancka powieść tureckiego noblisty Orhana Pamuka „Cevdet Bej i synowie”.

Wydana w 1982 roku książka opisuje dzieje bogatej kupieckiej rodziny od początku XX wieku, aż do lat 70. Skojarzenia z Buddenbrokami Tomasza Manna nasuwają się niemal automatycznie. O ile jednak „dzieje upadku rodziny” z Lubeki czyta się z niesłabnącą ciekawością, o tyle Pamuk momentami staje się lekturą ciężkostrawną. Akcja chwilami zwalnia do granicy inercji, ciągnąc się szeregiem niepotrzebnie rozwlekłych scen.  Powieść jest grubego kalibru również wizualnie – ponad siedemset stron to wyzwanie, któremu nie każdy podoła.

Cóż, początkującemu pisarzowi możemy wybaczyć ten brak umiaru. Zwłaszcza, że „Cevdet Bej…” ma niezaprzeczalny walor kronikarski – opisuje przemiany w tureckim społeczeństwie zarówno w kwestii obyczajowości, jak i polityki. Początek książki przypada na schyłek panowania Imperium Osmańskiego, a epilog rozgrywa się podczas rządów Demirela. Pomiędzy znajdziemy próby bohaterów (owocne lub mniej), starających się odnaleźć własną tożsamość w zmieniającym się kraju. Kończy się cesarstwo, zniesiony zostaje kalifat, umiera Ataturk, rozpętuje się II wojna światowa, a pośród tego zamętu Pamuk umieszcza mężczyzn – idealistów, próbujących odmienić oblicze Turcji. Po raz pierwszy pojawiają się motywy, które Pamuk często będzie umieszczał w swoich kolejnych powieściach: fascynacja Europą, konflikt między Wschodem i Zachodem i ich wzajemne niezrozumienie.

Najczęstszym uczuciem, które ogarnia bohaterów książki, jest wstyd. Zarówno synowie Cevdeta – Refik i Osman, jak i ich przyjaciele, Omar i Muhittin, jednocześnie dążą do spełnienia i boją się swoich pragnień, uwikłani w konflikt między ideałami tureckości a nowoczesnością. Na uwagę zasługują też portrety kobiet, które szczególnie mocno uwięzione są w gorsecie tradycji. Gdy Refik na prawie rok ucieka z domu, by poświęcić się pracy nad projektem zreformowania wsi, jego żona, Perihan, cierpliwie czeka na niego wraz z nowonarodzoną córeczką. Pamuk z dużą dozą empatii portretuje te zniewolone istoty, których los wciąż jeszcze zależy od decyzji ojca, brata i męża.

Podsumowując: książka nie dla wszystkich. Polecana fanom Bliskiego Wschodu i twórczości Orhana Pamuka. Nie polecana tym, którzy cenią sobie raczej błyskotliwość, niż długość formy.

Autor: Orhan Pamuk
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie , Październik 2010
ISBN: 978-83-08-04506-0
Liczba stron: 800
Wymiary: 148×210 mm
Wydanie: 1
Tłumaczenie: Anna Akbike Sulimowicz