W lutym 1961 roku, po całodziennej rewizji w mieszkaniu Grossmana, kagiebiści skonfiskowali wszystkie kopie Życia i losu- nawet bruliony i kalkę z maszyny do pisania. Jakimś cudem zostawili jednak w spokoju maszynopisy kolejnej, kto wie, czy nie bardziej nieprawomyślnej, powieści
Żyje zbudowane przez Stalina państwo pozbawione wolności. Nie wymknęła się z rąk partii stworzona przez Stalina potęga przemysłu, sił zbrojnych, organów ścigania. Niewola po dawnemu triumfuje niezmiennie od morza do morza. Prawo wszechobecnego teatru nadal obowiązuje, wciąż działa ten sam system wyborów, ciągle tak samo pozostają skute niewolnictwem robotnicze związki zawodowe, ciągle tak samo bezgranicznie zniewoleni chłopi nie mają dowodów osobistych, ciągle tak samo, z równym talentem, pracuje, jazgocze i skrzeczy w antyszambrach inteligencja wielkiego kraju.
fragment
Wielka książka, testament literacki i polityczny Wasilija Grossmana.
premiera: 1 września 2010
wydanie: III (wydanie I: 1984)
przekład: Wiera Bieńkowska
Przedmowa: Robert Chandler