Zgodnie ze znaną zasadą budowania napięcia, najpierw powinno nastąpić trzęsienie ziemi. W filmie Scotta co prawda go nie ma, jest natomiast pokaźna eksplozja promu, w której ginie bez mała kilka setek ludzi. Jedną z osób oddelegowanych do rozwiązania zagadki jest agent federalny Doug Carlin.

Scott przy Deja Vu nie próbuje wymyślać koła, korzystając ze sprawdzonych schematów kina akcji. Mamy sytuację wyjściową – wielką katastrofę, psychopatę do odnalezienia i obowiązkowego bohatera, który jest niesamowicie inteligentny, ma niezwykłe zdolności analityczne i dedukcyjne, a na dodatek jest świetnie wyszkolony w używaniu broni.
I – do pewnego momentu – te klisze zdają egzamin. Konstrukcyjnie bowiem można podzielić film na dwie części; pierwsza opiera się na procesie śledczym, poszukiwaniu poszlak i analizowaniu dowodów, kiedy Carlin jest członkiem zespołu dochodzeniowego. Krok po kroku zdobywa informacje konieczne do odkrycia tożsamości zamachowca, przy okazji wpadając w różnorakie paradoksy czasowe. Reżyser podrzuca kolejne tropy sugerujące pewne wydarzenia, jednak nie przedstawia niczego wprost, pozostawiając możliwość własnej interpretacji zaprezentowanych śladów. Miło jest patrzeć, jak kolejne „paciorki”, wcześniej rozrzucone, po kolei są nanizywane na nitkę, a z chaosu przesłanek wyłania się nagle misternie skonstruowana całość. Scott nie zapomina też o dramaturgii: sekwencja ścigania obrazu z przeszłości i podążania tropem podejrzanego w dwóch płaszczyznach czasowych jest ciekawie skomponowana i trzyma w napięciu.
Reżyser jednak dość szybko wprowadza do filmu wątek miłosny, (choć nie powiem, jego punkt wyjścia jest interesujący) znamionujący pogłębienie klisz. I niestety, następuje to w finałowych sekwencjach: Scott zaczyna bawić się w motywy żywcem wyjęte z Terminatora, a następnie zmienia Carlina w superherosa, który mógłby uratować wszystkich i jeszcze starczyłoby mu czasu na kilka piw i zabawę w lunaparku, gdyby tylko scenariusz nie stanowił inaczej. Rozumiem, że taka konstrukcja bohatera może się podobać, ale mimo wszystko to nie jest Człowiek w ogniu i tutaj taki zabieg wywołuje tylko irytację, pomieszaną z rozgoryczeniem. Intensyfikacja akcji paradoksalnie działa destrukcyjnie na napięcie – bo jak tu się emocjonować działaniami Douga, skoro wiadomo, że nawet podziurawiony przez kule nie da sobie w kaszę dmuchać? Na dodatek czarny charakter okazuje się być zupełnie pozbawiony charyzmy i wszelkiego wyrazu, nawet jego ideologia wydaje się jakby sklecona naprędce. W rezultacie, gdy tożsamość zostanie już odkryta, walka z nim nie daje żadnej satysfakcji – bo jak tu się emocjonować, skoro zamiast porządnego łotra mamy konstrukt płaski jak tektura?

Deja vuAktorsko film ma jedną podstawową wadę: Denzela Washingtona. I nie, nie mam na myśli jego słabej gry, gdyż radzi sobie bardzo dobrze. Doug w jego kreacji jest z jednej strony niezwykle skutecznym i inteligentnym agentem, z drugiej jednak aktor nadaje mu rys człowieczeństwa, ratując go przed kategorią „cyborga śledczego bez serca”. Czasem tylko jego uśmiech wygląda nieco sztucznie i człowiek zastanawia się, czy przypadkiem Carlin nie robi z otaczających go ludzi idiotów. W czym więc problem? Otóż reszta postaci i grających je aktorów jest tylko tłem dla głównego bohatera. Ani Val Kilmer w roli agenta Pryzwarra, ani Adam Goldberg jako Danny nie dostali wystarczająco miejsca, by pokazać na co ich stać. Owszem, ich epizody – sprawnego agenta i dość ekspresywnego naukowca – są ciekawe i dobrze wyglądają na ekranie, ale niewiele ponad to. Reszta kreacji aktorskich jest jeszcze mniej widoczna – może z wyjątkiem głównej postaci żeńskiej. Nie przypadła mi do gustu rola Pauli Patron jako Claire. Mam wrażenie, że całe jej zadanie polegało na stworzeniu bohaterki znajdującej się w stanie ciągłej histerii lub chociażby niepokoju. Cóż, w pewnym sensie udało się, ale nie powiem, żeby dobrze się to oglądało. W zasadzie jedyny moment, gdy Paula wypada nieźle to ten, gdy gra trupa…

Deja Vu to film nierówny: z jednej strony ma ciekawą konstrukcję, a poszczególne elementy –  na poziomie dochodzenia – doskonale do siebie pasują. Duże wrażenie robi również gra Denzela Washingtona, niemal stworzonego do tego typu ról. Z drugiej, film oparty jest na dość absurdalnym pomyśle, który w końcówce zamyka się na potwornie ogranym schemacie, dodatkowo żyłowanym do cna, co powoduje, iż początkowe napięcie zostaje zastąpione przez znudzenie, a misternie budowane śledztwo zamienia się w heroiczną bonanzę.

Deja Vu to typowy średniak: nieźle się go ogląda, ale na tym koniec – do najlepszych filmów Scotta mu daleko, ale jeśli ktoś szuka tylko niezobowiązującej rozrywki na wieczór, powinien być zadowolony. Nie ma bowiem co ukrywać, że filmy Scotta, nawet te słabsze, nadal wyrastają ponad poziom typowego kina klasy B i mogą dostarczyć sporo radości.

Specyfikacja płyty: 16:9 widescreen, możliwość wyboru polskiego lektora i napisów. Dodatki specjalne: rozszerzona scena eksplozji na promie z komentarzem reżysera i „Okno podglądu” – film wzbogacony o komentarze ekipy i przerywany materiałami z planu (bardzo ciekawa rzecz – film jest dosłownie rozbierany na części pierwsze i można usłyszeć opinie niemal całej ekipy, począwszy od reżysera, poprzez producenta, aż do aktorów).

Tytuł oryginalny: Déjà Vu
Kraj produkcji: Stany Zjednoczone
Data premiery: 2006
Czas trwania: 128 min