Poza twórczością literacką był także fotografem, uważany jest za najlepszego XIX-wiecznego portrecistę dzieci i jednego z prekursorów fotografii artystycznej. Organizował wielkie bale dziecięce, na które zapraszał nawet 100 małych dziewczynek. Tracił zainteresowanie nimi, gdy dojrzewały (z wyjątkiem kilku przypadków). Nawet u jego współczesnych było to uważane za dziwactwo, choć nigdy nie został oskarżony o jakiekolwiek molestowanie seksualne.

Cierpiał na migrenę. W swoim dzienniku w roku 1880 opisał swój pierwszy epizod migreny z aurą. Po latach doszukiwano się przesłanek na poparcie hipotezy, jakoby miałby być Kubą Rozpruwaczem, ale nie znaleziono żadnych pewnych dowodów.

Carroll literacko zadebiutował w 1856 roku poematem Solitude (Samotność) w humorystycznym czasopiśmie The Train. Najbardziej znanymi jego utworami jest powieść Alicja w Krainie Czarów (Alice’s Adventures in Wonderland, 1865) i jej kontynuacja Po drugiej stronie lustra (Through the Looking-Glass, 1871). Za pierwowzór postaci Alicji uważana jest Alice Liddell, córka dziekana oksfordzkiego kolegium Christ Church i wicerektora (1870-1874) Uniwersytetu Oksfordzkiego, Henry’ego George’a Liddella. Obie te książki, mieszające elementy baśniowe i realistyczne, pełne absurdu i groteski, zdobyły wielką popularność wśród dziecięcych i dorosłych czytelników.

Carrol jest też autorem poematu absurdalnego Wyprawa na żmirłacza (The Hunting of the Snark, 1875) oraz wiersza Jabberwocky (1855); w tym ostatnim poeta stworzył wiele neologizmów oraz nowych form gramatycznych. Carrol opublikował także dwie powieści dla dorosłych: Sylvie and Bruno (1889) oraz Sylvie and Bruno Concluded (1893).

Charles Dodgson należał do fotografów-amatorów, których spora grupa działała w tym okresie w Europie (np. Julia Margaret Cameron, Clementina Hawarden). Były to osoby dobrze sytuowane, które wykonywanie zdjęć traktowały jako przyjemną rozrywkę, a nie sposób na zarabianie pieniędzy. W kręgach tych wytworzył się specyficzny styl, cechujący się bardziej swobodnym upozowaniem modeli (rodziny i znajomych) niż w przypadku komercyjnych zdjęć wykonywanych w studiu.

Dodgson zajął się fotografią pod wpływem swojego kolegi, lekarza Reginalda Southey’a. Swoje pierwsze fotografie Dodgson wykonał w maju 1856 roku. Odtąd, przez kolejnych 25 lat, fotografia stanowiła jedno z jego najważniejszych zajęć i przez ten czas wykonał, jak się szacuje, ok. 3000 zdjęć, z których większość stanowiły portrety wykonane w technice kolodionowej. Wbrew obiegowym opiniom autor Alicji w Krainie Czarów nie fotografował wyłącznie dzieci – ich zdjęcia stanowią ok. 50% wszystkich; pozostałe przedstawiają osoby dorosłe, rodzinę autora, pejzaże, martwe natury itp. W kontekście fotografii dzieci Dodgsona często pojawia się problem jego rzekomej pedofilii. Jakkolwiek nie ma żadnego dowodu, iż tak było faktycznie, to zdjęcia małych dziewczynek z dzisiejszego punktu widzenia są dość niejasne (Wojciech Nowicki pisze: Lewis Carroll […] w naszych czasach pewnie zgniłby w więzieniu za swoje zamiłowanie do zbyt młodego ciała […]). Część badaczy widzi w tych przedstawieniach wyraz sentymentalnego zamiłowania Dodgsona do niewinnego piękna dzieci, a nie dowód jego niezdrowych skłonności. Natomiast Naomi Rosenblum pisze: Akcentując dziewiczą piękność tych modelek (również fotografowanych nago) fotograf wskazuje na ambiwalentny stosunek do ideału kobiecej niewinności, a równocześnie wyraża własne, głęboko zakorzenione potrzeby seksualne.

Dodgson dobrze opanował trudną technikę kolodionową i wiążącą się z nią konieczność obliczania czasu naświetlania. Początkowo wskazówek udzielał mu Southey, potem studiował technikę innych fotografów, których zdjęcia były prezentowane na wystawach Photographic Society of London. Szczególnie podziwiał Williama Lake Price’a i Oscara Gustave’a Rejlandera, a w późniejszym okresie Clementinę Hawarden i Julię Margaret Cameron.

W pierwszym okresie swojej twórczości fotograficznej (1856-1862) Dodgson działał z entuzjazmem typowym dla nowicjusza. Wykonał wówczas ok. 700 zdjęć. Nie miał stałego studia. Od samego początku koncentrował się na portretach, w przeciwieństwie do sobie współczesnych fotografów, którzy preferowali raczej nastrojowe pejzaże czy widoki ruin. Portrety komponował bardzo precyzyjnie, zwracając uwagę na szczegóły. Fotografując dzieci aparat ustawiał nieco poniżej wysokości ich oczu, tak że są one ukazane lekko od dołu. Typowym zdjęcie dla tego okresu jest portret Alice Liddell jako The Beggar Maid (1858), przytaczany często jako dowód na niezdrowe zainteresowanie pisarza 6-letnią wówczas Alice (na zdjęciu widać jeden z sutków dziewczynki, a jej upozowanie wydaje się wyzywające). Najprawdopodobniej fotografia była częścią pary – na drugiej Alice ukazana była w swoim najlepszym ubraniu, tworząc w ten sposób swego rodzaju dyptyk z „personifikacjami” biedy i bogactwa.

W latach 1863-1871 Dodgson wykonywał zdjęcia w studiu w pobliżu Christ Church w Oxfordzie. Jest to czas jego dojrzałości artystycznej; to wówczas wydał obie części Alicji. Wykonał ok. 200 fotografii.

Ostatnia faza jego działalności rozpoczyna się w roku 1872, wraz z zainaugurowaniem nowego studia fotograficznego, znajdującego się w domu Dodgsona. Pisarz był wówczas mniej aktywny na polu fotografii, zajmując się m.in. nauczaniem i pisaniem – wykonywał ok. 60-80 zdjęć rocznie. Jego ulubioną modelką była w tym czasie Alexandra Kitchin.

Zmarł 14 stycznia 1898 roku w Guildford.

Alicja w Krainie Czarów

A jak to było z powieściową Alicją? W Polsce dzieło Carrolla wydano pod tytułem Alicja w Krainie Czarów, a wcześniej: Przygody Alicji w Krainie Czarów (ang. Alice’s Adventures in Wonderland), choć dosłownie angielski tytuł znaczy Przygody Alicji w Krainie Dziwów. Pierwsi polscy tłumacze oddali Wonderland jako Krainę Czarów, chociaż w książce czary nie występują.

Alicja do dziś fascynuje. Książka zachowuje absurdalną logikę snu, jest wypełniona satyrycznymi aluzjami do przyjaciół i wrogów Dodgsona (w tym do jego samego, który w pewnym momencie pojawia się jako Dodo), parodiami szkolnych wierszyków, których uczyły się w XIX wieku brytyjskie dzieci, zawiera także odniesienia lingwistyczne i matematyczne. Kryje w sobie co najmniej dwie książki: dla dzieci i dla dorosłych. Każdy może odczytać ją nieco inaczej, znaleźć coś specjalnie dla siebie. Jest trudna do sklasyfikowania. Maciej Słomczyński pisze w przedmowie do Alicji w swoim tłumaczeniu, że jest to zapewne jedyny wypadek w dziejach piśmiennictwa, gdzie jeden tekst zawiera dwie zupełnie różne książki: jedną dla dzieci i drugą dla bardzo dorosłych. Kontynuacją utworu jest Po drugiej stronie lustra.

Ciekawa jest historia powstania i wydania książki. 4 lipca 1862 roku odbyła się wycieczka łodzią po Tamizie, w której uczestniczyli wielebny Dodgson (autor książki), wielebny Robinson Duckworth i trzy małe dziewczynki: Lorina Charlotte Liddell (13 lat; Prima w wierszu rozpoczynającym książkę), Alice Pleasance Liddell (10 lat; Sekunda w wierszu) i Edith Mary Liddell (8 lat; Tercja w wierszu). Wycieczka rozpoczęła się od Folly Bridge niedaleko Oksfordu i zakończyła pięć mil dalej w wiosce Godstow. W czasie rejsu wielebny Dodgson opowiadał historię, w której główną rolę grała Alicja. Dziewczynkom opowieść bardzo się spodobała, a Alice Liddell poprosiła Dodgsona o spisanie jej. Uczynił to i 26 listopada 1864 roku dał Alicji manuskrypt Przygód Alicji pod ziemią (ang. Alice‚s Adventures Under Ground). Niektórzy, w tym Martin Gardner, spekulowali, że istniała wcześniejsza wersja, zniszczona przez samego autora, gdy napisał lepszą, bardziej rozbudowaną książkę, nie ma jednak na to dowodów.

Zgodnie z dziennikami Dodgsona, na wiosnę 1863 roku dał on nieukończony manuskrypt Przygód Alicji pod ziemią znajomemu bajkopisarzowi Henry’emu Kingsleyowi, który zachwycony skłonił panią Liddell, aby namówiła Dodgsona do publikacji. Zaskoczony autor pokazywał utwór kolejnym znajomym, między innymi swemu przyjacielowi i mentorowi George’owi MacDonaldowi (również autorowi literatury dziecięcej), którego dzieci zachwyciły się Alicją. MacDonald także poradził Dodgsonowi, aby książkę opublikował. Zanim jeszcze został ukończony egzemplarz dla Alicji Liddell, oryginalny utwór rozrósł się z 18 do 35 tysięcy słów, głównie dzięki dodaniu epizodów o Kocie z Cheshire i Obłąkanej Herbatce. 4 lipca 1865 roku (dokładnie trzy lata po wycieczce) opowieść Dodgsona została opublikowana pod znanym tytułem Alice’s Adventures in Wonderland, z ilustracjami Johna Tenniela. W tym samym roku powstało pierwsze wydanie amerykańskie Alicji. Jak wiele ówczesnych książek, została wydana piracko, bez jakichkolwiek tantiem dla autora.

Autor przyjął pseudonim Lewis Carroll. Trzymał się go przez całe życie, wyraźnie oddzielając matematyczne dzieła naukowe i popularnonaukowe prace o matematyce i grach logicznych (które sygnował prawdziwym nazwiskiem) od literatury pięknej, wydawanej pod pseudonimem. Był do tego stopnia konsekwentny, że odsyłał nie przeczytane listy, które przychodziły do Lewisa Carrolla na adres uniwersytetu.

Pierwsze wydanie książki liczyło 2 tys. egzemplarzy, zostało jednak zniszczone, gdyż Tenniel miał wątpliwości co do jakości druku (dziś znane są tylko 23 ocalałe egzemplarze; 18 jest w posiadaniu dużych archiwów lub bibliotek, takich jak Harry Ransom Humanities Research Center, a pozostałe pięć jest w rękach prywatnych). Szybko powstało nowe wydanie, wydrukowane w grudniu tego samego roku, lecz noszące datę 1866. Cały nakład szybko wyprzedano. Alicja była rozchwytywaną sensacją, docenioną zarówno przez dzieci, jak i dorosłych. Za życia autora sprzedało się ok. 180 tys. egzemplarzy. Wśród pierwszych czytelników byli m.in. młody Oscar Wilde i Królowa Wiktoria. Książka do dziś została przetłumaczona na 125 języków, włącznie z esperanto i językiem farerskim. Miała po angielsku ponad 100 wydań. Powstały niezliczone adaptacje teatralne i filmowe.

Istotną kwestię stanowią oryginalne ilustracje Johna Tenniela do pierwszego wydania książki – stały się one kanoniczne i większość wydań, także w Polsce, zawiera te właśnie rysunki. Tenniel był w czasach Carrolla znanym ilustratorem, jednak naśladował styl francuskiego grafika Ignace Isidore Gererda, podpisującego się Grandville. Carroll, jako pedant, dawał Tennielowi drobiazgowe instrukcje. Przesłał zdjęcia znajomej dziewczynki (choć nie Alicji Liddell) na wzór. Rysownik upierał się przy swojej wersji. Jego Alicja była zdaniem Carrolla sztywna, nieproporcjonalna i o rozdętej głowie, mimo to ilustracje pozostały niezmienione. Carroll zamówił jeszcze u Tenniela ilustracje do Alicji po drugiej stronie lustra, aby części nie odbiegały od siebie stylem i można je było wydawać razem. Tenniel wymógł na Carrollu zniszczenie pierwszego wydania Alicji w Krainie Czarów (ze względu na jakość druku), a z drugiej części nawet usunięcie całego epizodu w VII rozdziale, gdyż uparł się, że nie narysuje osy w peruce.

Potem ich drogi się rozeszły, z czego obydwaj byli zadowoleni. Kolejnemu ilustratorowi swoich książek Carroll liczył kreski przypadające na cal kwadratowy, zestawiał z ilustracjami Tenniela i odsyłał matematyczną analizę problemu.

Tenniel miał początkowo wyłączność na ilustrowanie Alicji. W 1907 jego prawa wygasły i swoje wersje opublikowało 12 różnych ilustratorów. Chociaż w wydaniach na całym świecie nadal dominują ilustracje Tenniela, zdarzają się również dzieła innych artystów. W Polsce np. popularność zdobyło wydanie z 1986 roku w przekładzie Stillera z ilustracjami Dušana Kállaya. W Finlandii Alicję ilustrowała Tove Jansson (autorka książek o Muminkach). Znane są również ilustracje Arthura Rackhama i Harry’ego Rountree. Ilustracje do Alicji wykonywał również sam Carroll.

W 1871 roku Dodgson podczas pobytu w Londynie, spotyka inną Alicję, Raikes, rozmawia z nią o jej odbiciu w lustrze, co doprowadza do powstania kolejnej książki Alicja po drugiej stronie lustra. W 1886 Carroll publikuje faksymile rękopisu Przygód Alicji pod ziemią. W 1890 Carroll publikuje The Nursery „Alice”, specjalne wydanie do czytania dzieciom w wieku od zera do pięciu lat. Pierwsze tłumaczenie na język japoński ukazało się w 1908 roku. W 1960 amerykański pisarz Martin Gardner publikuje specjalne wydanie The Annotated Alice (dosł. Alicja z przypisami). Łączy teksty Przygód Alicji w Krainie Czarów, oraz Alicji po drugiej stronie lustra i dodaje przypisy, wyjaśniające ukryte aluzje, a także podaje oryginalne treści wiktoriańskich poematów parodiowanych w książkach. Wersja po łacinie powstała w 1964 roku pod tytułem Alicia in Terra Mirabili. W 1998 jeden z nielicznych ocalałych egzemplarzy pierwszego wydania został sprzedany na aukcji za 1,5 mln dolarów, co stanowi podobno najwyższą cenę, którą kiedykolwiek zapłacono za książkę dla dzieci.

Utwory literackie:

Przygody Sylwii i Bruna
Alicja w Krainie Czarów
Po drugiej stronie lustra
Wyprawa na żmirłacza
Rhyme? And Reason?
A Tangled Tale
Three Sunsets and Other Poems
Pillow Problems
What the Tortoise Said to Achilles
Facts
Jabberwocky

Źródło: Wikipedia.org