Stalking jako zjawisko społeczne zostało zdefiniowane stosunkowo niedawno. To szerokie pojęcie mieści w sobie całą gamę patologicznych zachowań – od obsesyjnego zainteresowania wyrażającego się w notorycznym naruszaniu prywatności i generującego poczucie zagrożenia powtarzającym się nagabywaniem i uporczywym nękaniem po prześladowanie zagrażające bezpieczeństwu ofiary, nierzadko z użyciem przemocy fizycznej.
Bardzo często granica między adoracją a obsesją jest cienka, trudna do określenia, a to dlatego, że w dużej mierze opiera się na subiektywnych odczuciach ofiary i jej interpretacji zachowań i gestów stalkera. Niełatwo jest udowodnić, że jest się ofiarą przestępstwa, a nie przewrażliwioną histeryczką próbującą zwrócić na siebie uwagę. Eskalacja poczucia osaczenia i brak zrozumienia otoczenia nieraz doprowadzają ofiarę do ostateczności. Oto sytuacja, która może przydarzyć się każdej kobiecie – przytrafiła się także Clarissie, bohaterce powieści Claire Kendal.
Clarissa jest zwyczajną kobietą, która pracuje jako sekretarka na wydziale anglistyki na uniwersytecie w Bath. Pewnego dnia jej życie zmienia się w koszmar, a to dlatego, że popełnia niewybaczalny, bodaj największy błąd swego życia – spędza noc z kolegą z pracy. Jest to incydent, o którym chciałaby jak najszybciej zapomnieć, jednak Rafe jej na to nie pozwala; to, co dla Clarissy było jednorazową, nieprzemyślaną przygodą, dla niego stało się początkiem obsesji. Rafe nie odpuszcza – nęka swoją wybrankę telefonami, mailami, narzuca jej swoją obecność, śledzi, podgląda, obsypuje podarunkami – zarówno tymi o romantycznym wydźwięku, jak i będące zawoalowaną groźbą; manipuluje osobami z jej najbliższego otoczenia i nastawia je przeciwko Clarissie, robi z niej niezrównoważoną histeryczkę jednocześnie przedstawiając siebie w jak najlepszym świetle..
Zrozpaczona, będąca na skraju załamania nerwowego kobieta szuka pomocy i gromadzi wszelkie dowody anormalnej aktywności Rafe’a, dokumentuje wszystkie incydenty z jego udziałem w nadziei, że staną się kluczowymi dowodami przeciw niemu w sądzie.
Wiem o tobie wszystko to świetnie skonstruowany thriller psychologiczny o przerażająco wiarygodnej, przemawiającej do wyobraźni fabule. Kendal doskonale i z niezwykłą drobiazgowością ukazała mechanizm eskalacji zachować stalkera i narastającego poczucia zagrożenia jego ofiary; jej powieść to iście mistrzowskie studium zarówno prześladowcy, jak i przedmiotu jego obsesji. Przeraża postawa Rafe’a, do którego nie trafiają żadne argumenty ani działania podejmowane przez Clarissę – od ignorowania poprzez asertywność, prośby i sprzeciw po groźby. Nie dopuszcza on do siebie myśli, że obiekt jego zainteresowania nie odwzajemnia jego uczuć, a kiedy ta prawda do niego dociera – staje się śmiertelnie niebezpieczny. Oplątuje Clarissę siecią intryg, nastawia przeciw niej przyjaciółkę, manipuluje otoczeniem, a jest inteligentny, przebiegły i zdeterminowany, by osiągnąć swój cel. Wyprowadzając swoją ofiarę z równowagi odbiera jej nie tylko spokój ducha, ale i wiarygodność w oczach innych.
Portret Clarissy jako ofiary również jest niezwykle wiarygodny pod kątem psychologicznym. To zwyczajna kobieta, z którą łatwo się utożsamić, mająca swoje wady i drobne grzeszki, postać z krwi i kości. W jednej chwili jej w miarę uporządkowane życie zamienia się w piekło, a ona podejmuje walkę o odzyskanie swojej prywatności, przestrzeni życiowej, spokoju. Nie jest to zadanie łatwe, bo i metody walki ze stalkerem są dość żmudne i wyczerpujące: Clarissa musi gromadzić wszelkie dowody jego aktywności oraz dokumentować jakiekolwiek przejawy jego chorej fascynacji i anormalnych zachowań. Ma przy tym sporo wątpliwości, czy jej słowo i zgromadzony materiał dowodowy wystarczą, by go skazać. Jako ławniczka uczestniczy w procesie, którego ofiarą jest zgwałcona prostytutka – narkomanka, traktowana przez obrońcę oskarżonych jako ktoś, kto w zasadzie „jest sam sobie winny” tego, co go spotkało; Clarissa obawia się, że z nią będzie podobnie, w końcu dobrowolnie poszła do łóżka z Rafem. Claire Kendal z dużym wyczuciem i zrozumieniem nakreśliła sylwetkę swojej bohaterki i to głównie dzięki temu Wiem o tobie wszystko jest poruszającym i wymownym ostrzeżeniem przed zjawiskiem stalkingu; ukazując jego przejawy z perspektywy ofiary, pozwalając zajrzeć do świata jej lęków, emocji i wątpliwości, uświadamia, jak ogromnym jest ono zagrożeniem nie tylko w sensie psychicznym, ale również fizycznym; pokazuje, jak wygląda walka z nim, jakie są reakcje otoczenia, a przede wszystkim – jaki jest wachlarz zachowań i działań prześladowcy.
Wiem o tobie wszystko to powieść, która budzi w czytelniku huragan emocji, głównie tych negatywnych – bezsilności, gniewu, niesmaku i grozy w obliczu działań stalkera – ale także frustracji, samotności, udręki i niezrozumienia jego ofiary, występujących w natężeniu i rozpiętości dosłownie wyczerpującej psychicznie. Wszystko to sprawia, że książka Kendal jest nie tylko sprawnie napisanym, wciągającym i wyjątkowo dobrym thrillerem psychologicznym, ale też swego rodzaju ostrzeżeniem, jeśli nie wręcz poradnikiem o treści wzmagającej społeczną świadomość dotyczącą zjawiska stalkingu i uświadamiającym współczesne kobiety, jak sobie z nim skutecznie radzić.
Autor: Claire Kendal
Tytuł: Wiem o tobie wszystko
Tytuł oryginału: The Book of You
Przekład: Piotr Lewiński
Wydawnictwo: Akurat
Data wydania: 18 lutego 2015
Ilość stron: 423
Okładka: miękka
Kategoria: thriller psychologiczny
Autorka recenzji prowadzi bloga pod adresem: http://zwiedzamwszechswiat.blogspot.com/