Że w obczyźnie cmentarza czują się — bezdomnie, —
A lubią noc tę spędzać popod mgłą, lub popod
Wiecznością, co się w jarach gęstwi nieprzytomnie.
(…)
Bolesław Leśmian, W zakątku cmentarza
Jest taki wiersz, w którym Bolesław Leśmian, mistrz słowa, przygląda się postaciom swoje życie po życiu pędzącym na cmentarzu. Nie bez powodu do tego właśnie wiersza nawiązuje Magdalena Kawka w tytule swojej powieści. O ile jednak Leśmian do swych bohaterów i ich losu podchodzi z pełną powagą, w książce Kawki odnajdziemy niemało błyskotliwego humoru, który w znacznym stopniu pozwala oswoić trudną tematykę śmierci.
W zakątku cmentarza… to powieść zaskakująca. Mogłaby nosić tytuł Scenki z życia duchów, gdyba autorka z jakichś powodów zapragnęła zatytułować ją dosłownie (szczęśliwie dla tytułu nie zapragnęła). „Scenki”, bo nie ma tu raczej głównej osi fabuły, jest za to zbiór krótkich, humorystycznych migawek. Czarny humor i obszerna galeria różnorodnych, świetnie sportretowanych postaci (w których odnajdujemy bez trudu typy znane nam z codziennego życia) to ważne atuty powieści. Już od pierwszych stron poznajemy mieszkanki i mieszkańców pewnego przytulnego cmentarza – Artystkę, Poetę, pana Marysia, Trendy Romka, Górnika i pasażerkę… Ta ostatnia jest zupełnie nowa w tym towarzystwie, a konfrontacja z nową nie-życiową sytuacją wywoła u niej prawdziwy szok. Od początku też autorka raczy nas humorem językowym i sytuacyjnym, podanym w bardzo udanej językowej stylizacji. Sięga też głębiej po poetyckie inspiracje, każdy rozdział książki otwierając adekwatnym cytatem z Leśmiana, Szymborskiej lub Staffa. To właśnie styl, w którym napisana jest ta książka, a także ucho autorki do dialogów wzbudziły od samego początku moje szczególne zainteresowanie – uważam, że są znakomite. Dopracowany, elegancki, zaprawiony podobnym do angielskiego dowcipem, w którym od czasu do czasu zderzają się frazy podniosłe z pospolitymi a nawet wulgarnymi, tworząc humorystyczny kontrast. Pełno tu również gry słów – określenia takie jak rzucać okiem czy po moim trupie w połączeniu z kontekstem sytuacyjnym tworzą liczne dowcipne smaczki.
Poeta, wysoki, złamany smutkiem młodzieniec o spojrzeniu zdołowanego basseta, od stóp do głów spowity był w głęboką czerń. Nieogolone, zapadnięte policzki zdradzały lenistwo, w najlepszym razie rezygnację; w oczach malowała się chmurna zaduma.
Okazuje się, że w życiu po życiu pod pewnymi względami może być jeszcze trudniej, niż w trakcie pierwotnej egzystencji; jeśli więc pobyt na cmentarzu jawi się Wam jako czas błogiego odpoczynku po trudach życia, jesteście w błędzie. Zwykłe czynności mogą się tu okazać prawdziwym wyzwaniem, a spokój rezydentów cmentarza zdecydowanie zbyt często zakłócają nie tylko odwiedzający ze swoimi plastikowymi wiązankami, ale też lokalni pijaczkowie urządzający sobie w cmentarnym zaciszu nocne libacje (niestety czasem muszą ponieść z tego powodu srogie konsekwencje – ujrzenie na cmentarzu ducha może bowiem skutecznie zniechęcić do gorzałki). Spokój mieszkańców cmentarza zakłóca też sama myśl o tym, że mogliby napotkać na swej drodze mityczną i złowrogą Kobietę z Klasą… Ale są też kwestie znacznie bardziej (i dosłownie) przyziemne, jak odwiedzający usuwający z cmentarnych ścieżek lubiane przez duchy liście czy też niewygodne deski, na których przychodzi tym duchom spoczywać.
Rezydenci cmentarza wiodą jednak całkiem bogate życie towarzyskie, w którym jest miejsce na przyjaźnie i konflikty a nawet na… romanse. Może się nawet zdarzyć, że będzie w nie uwikłany sam ksiądz proboszcz!
Lektura tej nieszablonowej, może nawet odrobinę ekscentrycznej powieści okazała się być prawdziwą przyjemnością. Autorka potraktowała trudny temat z lekkością i dowcipem, jednak między wierszami przemyciła sporo prawdy o naszym życiu „doczesnym”. Zarówno dowcip, styl pisarski, jak i treść powieści – jak sądzę – docenić mogą czytelnicy niezależnie od tego, czy wierzą w życie po życiu, czy nie. Nie ono jest bowiem tematem tej książki – jest raczej pretekstem. W każdym wypadku W zakątku cmentarza… stanowić może udaną, inteligentną rozrywkę podaną w dopracowanej literackiej formie.
Tytuł: W zakątku cmentarza czyli koniec wieczności
Autorka: Magdalena Kawka
Wydawca: Wydawnictwo MG
Data wydania: 22 października 2014
Oprawa: broszurowa
Liczba stron: 224
Format: 145×205
Kategoria: literatura polska