Każdy naród, mała czy duża społeczność, a nawet zapomniane przez resztę świata plemię podlega skomplikowanym regułom życia społecznego. Dla rożnych nacji te same zachowania mogą przybierać inne formy, których badaniem zajmuje się m.in. antropologia. Okazuje się jednak, że wcale nie trzeba udawać się w sam środek amazońskiej puszczy, by zetknąć się z zupełnie egzotycznymi dla nas praktykami życia codziennego. Wielkie narody w swoich wielkich miastach również potrafią być fascynujące!

W swojej bestsellerowej publikacji Przejrzeć Anglików udowadnia to brytyjska antropolożka Kate Fox. Autorka za cel badań obrała mieszkańców swojego ojczystego kraju co rodzi pewną wątpliwość w kwestii obiektywności jej spostrzeżeń. Czy rodowita Angielka potrafi spojrzeć na swoje otoczenie, nie pomijając przy tym jego wad i prezentując czystą prawdę naukową? Ależ tak! Kate Fox, córka uznanego badacza Robina Foxa zajmującego się antropologią ewolucyjną, socjologią i historią idei w naukach społecznych oraz relacjami występującymi w obrębie podstawowej jednostki społecznej – rodzinie, od kołyski uwrażliwiana była na obserwację otaczającego ją świata. Już jako mała dziewczynka była intelektualnie prowokowana przez ojca do myślenia w kategoriach antropologicznych i socjologicznych. Dzięki licznym podróżom ojca, a tym samym częstym zmianom miejsca zamieszkania, dziewczynka miała szanse zetknąć się z innymi kulturami w obrębie Cywilizacji Zachodu. Dzięki temu jej spojrzenie na ojczysty kraj zostało odarte z subiektywnych elementów oraz myślenia w kategorii stereotypu. Wieloletnie doświadczenie i, bez wątpienia, wpływ ojca uczynił z Fox antropolożkę z krwi i kości, której prace można uznać za wiarygodne i przede wszystkim bardzo wartościowe źródła wiedzy o współczesnym społeczeństwie. Bo chociaż Fox zajmuje się głównie „własnym podwórkiem” w jej obszarze badań znajduje się wiele z  praktyk i zachowań mających ogólnoludzki charakter.

Sama autorka przyznaje, że antropologia, którą uprawia, jest typem dosyć leniwym i mało ryzykownym. W przeciwieństwie do badaczy zapuszczających się w najdziksze zakątki świata i z narażeniem życia asymilujących się z obcymi, czasem bardzo egzotycznymi i zapomnianymi kulturami, badaczka woli obserwować teatr życia codziennego ludzi z tak zwanego „cywilizowanego świata”. Jednak z właściwym sobie poczuciem humoru, bardzo rzeczowo i konkretnie motywuje swój wybór. Zafascynowani odległymi zakątkami globu zapominamy, że wszyscy jesteśmy częścią jednej wielkiej gry społecznej podlegającej setkom reguł, które często znane są tylko i wyłącznie członkom wybranej społeczności. Przejrzeć Anglików to efekt dziesięcioletnich obserwacji, rozmów i analiz wszystkich tych fascynujących zachowań kształtujących społeczeństwo.

Publikacja podzielona jest na dwie części. Pierwsza skupia się wokoło kodów konwersacyjnych, jakimi posługują się mieszkańcy Anglii w wybranych sytuacjach. Autorka w bardzo szczegółowy sposób omawia funkcjonowanie znanych, a nawet stereotypowych elementów angielskich rozmów takich jak pogoda czy poczucie humoru. W tej części nie zabrakło także rozdziału o specyficznych uwarunkowaniach językowych klas społecznych oraz o tym jak przeciętny Anglik konwersuje w pubie. Druga część skupia się na kodach zachowań. Fox analizuje w niej różnorodne zachowania i przyzwyczajenia dotyczące życia domowego, postępowania w środkach transportu oraz pracy i pubach. Nie zabrakło również miejsca na analizę norm kierujących spożywaniem posiłków, doborem garderoby, nawet seksem. Wszystko to okraszone jest wieloma przykładami zebranymi przez autorkę w trakcie tzw. obserwacji uczestniczącej, wieloletniej obserwacji mediów i prasy oraz licznych badań przeprowadzanych w ramach jej działalności dla SIRC (Social Issues Research Centre), którego jest pracowniczką. Co najważniejsze materiały zebrane przez brytyjską antropolożkę przedstawione są w niezwykle atrakcyjnej dla czytelnika formie. Nie trzeba być naukowcem, by zrozumieć wszystkie zawiłości opisywanych relacji, ponieważ są przedstawione za pomocą języka mocno odbiegającego od pompatycznego i często niejasnego dla zwykłego śmiertelnika akademickiego stylu. Co prawda antropologiczne publikacje mają to do siebie, że są jednymi z najbardziej przystępnych i ciekawych pośród wszystkich dziedzin humanistyki jednak Przejrzeć Anglików czyta się nie jak pracę naukową, ale wyjątkowo fascynująca powieść!  Potwierdza to fakt, iż na polskim rynku gości ona od dawna, a kolejne, w tym obecne, wydania cieszą się niesłabnąca popularnością. Niewątpliwie przyczynił się do tego legendarny angielski  humor i dystans, z jakim Fox podeszła do badań. Nie odrzuca istnienia szablonowych cech z jakich znani są na całym świecie Anglicy. Nie naśmiewa się z nich, lecz w sposób konsekwentny i prosty wyjaśnia, z czego wynikają. Dzięki temu każdy może w zupełnie nowy i świeży sposób spojrzeć na nację, o której wydawać by się mogło wiemy wszystko.

Przejrzeć Anglików można z czystym sumieniem polecać każdemu. Nie tylko tym, którzy interesują się zawiłościami współczesnej kultury, ale także każdemu, kto po prostu chce dowiedzieć się czegoś nowego, unikając przy tym torturowania się podręcznikową konwencją. Natomiast dla wszystkich, którzy myślą o nadal popularnej wśród Polaków i Polek emigracji na Wyspy, książka Fox powinna być lekturą obowiązkową! Jej znajomość może ocalić od wielu niezręcznych sytuacji, oraz być najlepszym przewodnikiem ułatwiającym aklimatyzację w nowym miejscu.

Tytuł: Przejrzeć Anglików. Ukryte zasady angielskiego zachowania
Tytuł oryginalny: Watching the English. The Hidden Rules of English Behaviour
Autorka: Kate Fox
Wydawnictwo: Muza
Data wydania:  sierpień 2014
Liczba stron: 624
Oprawa: broszurowa
Gatunek: popularnonaukowa