W jej czasach życie, w tym rozrywka i kultura, rządziło się prawami znacznie surowszymi niż współcześnie. Hollywood uważano w USA za siedlisko zła i zepsucia moralnego. Obowiązywała cenzura obyczajowa, a od lat 30’ także oficjalny Kodeks Haysa, zajmujący się dopuszczalnością scen przedstawianych w filmach produkowanych i dystrybuowanych w Stanach Zjednoczonych*. Surowe zasady decydowały o tym, co można było pokazać na filmie, a nawet – ile razy i jak długo. Oczywiście ograniczenia te dotyczyły przede wszystkim erotyki i nagości, jednak w sferze zainteresowania cenzorów były i inne kwestie. Filmy z Mae West zawsze znajdowały się na czarnej liście, podobnie jak wywołujące oburzenie opinii publicznej (oraz zachwyt widzów) jej sztuki teatralne. Sama aktorka, choć nie była ani klasyczną pięknością, ani wielkim talentem, odniosła sukces dzięki niezwykłemu seksapilowi. Była drobna i niewysoka (155 cm wzrostu), a jednocześnie bardzo zgrabna i zmysłowa. Stała się inspiracją dla wielu artystów i artystek.

Jeśli poprosiłam o filiżankę kawy, ktoś powinien szukać w tym podwójnego znaczenia.

Mary Jane West, bo tak brzmiało jej pełne imię i nazwisko, przyszła na świat 17 sierpnia 1893 roku w Brooklynie, dzielnicy Nowego Jorku. W rodzinnym mieście ukończyła Erasmus Hall High School. Zasłynęła jako amerykańska aktorka filmowa i teatralna, której szczyt popularności przypadł na lata 30’ XX wieku. Znana stała się za sprawą skandalizujących ról i (jak głosiły plotki) swobodnego trybu życia. W swoich sztukach teatralnych przełamywała tematy tabu, odważnie poruszała kwestie dotyczące seksualności. W kinie zadebiutowała dość późno, w wieku 39 lat (choć skutecznie podawała się za młodszą), w filmie Night After Night (1932). Zagrała łącznie w 12 filmach, z których największym sukcesem okazał się obraz Nie jestem aniołem. Po raz ostatni stanęła przed kamerami w filmie Sextette, na kilka lat przed śmiercią. Słynęła także z licznych, dowcipnych kwestii filmowych, dziś uważanych za kultowe.

Urodziła się jako córka Matyldy Doelger i byłego boksera o pseudonimie Battlin’ Jack West. Pierwszą rolę zagrała w wieku 18 lat, w sztuce A La Broadway. W roku 1926 napisała i wyreżyserowała pierwszą własną sztukę teatralną, pod prostym, ale wiele mówiącym tytułem Sex. Była to jednocześnie jej pierwsza rola broadwayowska. Bilety sprzedawały się dobrze, pomimo bardzo negatywnych opinii krytyków. Sztuka wywołała tak wielki skandal moralny, że aktorkę oraz resztę obsady aresztowano i postawiono przed sądem. W kwietniu 1927 West została skazana na 10 dni więzienia, jednak skrócono jej wyrok z powodu dobrego sprawowania. Nadało to rozgłos jej karierze i zapewniło aktorce jeszcze większą popularność. Po wyjściu na wolność napisała dwie kolejne sztuki, w tym The Drag, która poruszała temat miłości homoseksualnej, wówczas absolutny temat tabu. W roku 1928 powstała sztuka Diamond Lil, która okazała się jej największym sukcesem komercyjnym. Była ona wystawiana na Broadwayu przez pięć kolejnych miesięcy.

Błądzenie jest ludzkie, ale sprawia, że czujesz się bosko!

Po napisaniu kolejnych dwóch sztuk (które również wywołały skandal obyczajowy), odsunęła się nieco od teatru i rozpoczęła karierę w branży filmowej, związując się z Paramount Pictures, studiem, które było wówczas w trudnej sytuacji finansowej. Jej pierwszy film, Night After Night (1932), w którym partnerował jej George Raft, okazał się dużym sukcesem. W 1933 roku pojawiła się w dwóch kolejnych produkcjach: She Done Him Wrong (inny tytuł: Lady Lou), filmowej adaptacji jej sztuki Diamond Lil oraz obrazie I’m No Angel, który stał się jej największym sukcesem kasowym i uważany jest za najlepszy film aktorki. Oba filmy przyniosły łącznie 4,5 miliona dolarów dochodu – mówiono wówczas, że Mae West uratowała studio Paramount od upadku. W 1934 roku aktorka była najlepiej opłacaną gwiazdą w Ameryce, z przychodem około 400 tys. dolarów, wyprzedzając tym samym takie sławy jak Marlena Dietrich i Charlie Chaplin.

Aktorka stała się symbolem niekonwencjonalnej i prowokacyjnej kobiecości, w swoich filmach stwarzała wizerunek kobiety świadomej własnej seksualności i władzy, jaką ona daje, czym zdobyła oddanie publiczności, ale i za co była konsekwentnie krytykowana przez opinię publiczną. Cenzorzy w kolejnych jej filmach zmieniali tytuły, wycinali co pikantniejsze dowcipy, erotyczne aluzje i niestosowne uśmiechy, a mimo to do kin chodziły tłumy. Wiosną 1935 roku miał miejsce kolejny, choć zgoła inny od poprzednich, skandal z udziałem West – na jaw wyszedł jej prawdziwy wiek oraz fakt, iż była mężatką (do tamtej pory informacje te były przez nią zatajane, a aktorka jako swoją datę urodzenia podawała rok 1900). Mimo krążących plotek, jej życie prywatne nie obfitowało w skandale. Aktorka trzymała się zresztą z dala od hollywoodzkiego światka i starannie dobierała przyjaciół. Kolejne lata przyniosły filmy takie jak Klondike Annie czy Every Day’s a Holiday, które, choć nisko oceniane przez krytyków, stawały się kinowymi przebojami. Pod koniec lat 30’ skończył się jej kontrakt z wytwórnią, która nie chciała dłużej narażać się stróżom moralności i nie przedłużyła umowy z artystką. Mae West odeszła więc ze studia Paramount i wystąpiła u boku W. C. Fieldsa w westernie komediowym My Little Chickadee. Obraz ten stał się jednym z najsłynniejszych w karierze aktorki. 

Kiedy jestem dobra, jestem bardzo dobra, ale kiedy jestem zła, jestem jeszcze lepsza.

W 1943 roku zagrała w filmie The Heat’s On, który okazał się klęską finansową i dostał złe recenzje. West nie wystąpiła już w żadnym filmie przez następne niemal 30 lat. Powróciła za to do teatru i w 1944 roku przedstawiła nową sztukę Catherine Was Great, którą opracowywała już od długiego czasu, a która poświęcona była życiu rosyjskiej cesarzowej Katarzynie II. Trzy lata później wznowiła swój przebój sprzed lat – spektakl Diamond Lil, w którym ponownie zagrała główną rolę. Diamond Lil spotkała się z dużym sukcesem i wystawiano ją z przerwami przez następne 4 lata. W roku 1950 zaoferowano jej rolę w filmie Bulwar Zachodzącego Słońca, jednak aktorka odmówiła jej zagrania. W 1958 roku wystąpiła na gali rozdania Oscarów wykonując utwór Baby, It’s Cold Outside z Rockiem Hudsonem. W 1959 roku wydała autobiografię Goodness Had Nothing to Do with It, która stała się bestsellerem.

Przez kolejne lata sporadycznie pojawiała się w programach telewizyjnych, m.in. w sitcomie Koń, który mówi w 1964 roku. W drugiej połowie lat 60’ rozpoczęła karierę wokalną, nagrywając dwa albumy w 1966 roku: Way Out West, zawierający covery piosenek takich wykonawców jak The Beatles czy Bob Dylan oraz świąteczny Wild Christmas. W 1968 roku zarejestrowała płytę Great Balls of Fire, która wydana została dopiero cztery lata później. Do filmu powróciła w 1970 roku, występując z Johnem Hustonem, Raquel Welch i Farrah Fawcett w obrazie Myra Breckinridge, opartym na powieści pod tym samym tytułem autorstwa Gore Vidala. Film ten, podobnie jak książka, poruszał temat feminizmu i transseksualizmu. Przesycony treściami erotycznymi, wywołał kontrowersje. W 1976 roku, mając prawie 83 lata, West rozpoczęła przygotowania do swojego ostatniego filmu, Sextette, opartego na sztuce, którą wcześniej sama napisała. Film, wydany na szerszą skalę dopiero w 1978 roku, nie spotkał się z sukcesem. Aktorka zmarła 22 listopada 1980 roku, w Los Angeles, mając 87 lat.

Kiedy mam wybierać między jednym złem a drugim, zwykle wybieram to, którego jeszcze nie próbowałam.

Stała się ikoną kina i była inspiracją dla wielu artystek i artystów różnego kalibru i różnych dziedzin sztuki. W 2005 roku Amerykański Instytut Filmowy umieścił ją na 26 miejscu Listy 100 najlepszych kwestii filmowych wszech czasów (za film Lady Lou z 1933 roku). Ciekawostką jest, że w czasie II wojny światowej, prawdopodobnie ku pokrzepieniu serc, nazwiskiem aktorki Alianci nazywali swoje kamizelki ratunkowe. Inspirowały się nią m. in. Barbra Streisand i Madonna. Słynny cytat Masz w kieszeni pistolet czy po prostu cieszysz się, że mnie widzisz?, jaki Mae West wypowiada w filmie She Done Him Wrong został sparafrazowany przez Britney Spears w jej piosence Kill the Lights z 2008 roku. Z drugiej strony – zwróciła uwagę wybitnego artysty surrealistycznego, Salvadora Daliego, który w latach 30’ namalował obraz The Face of Mae West Which Can Be Used as an Apartment i zaprojektował słynną sofę o kształcie ust aktorki.

Obraz Twarz Mae West, która może posłużyć jako mieszkanie Salvador Dali namalował w 1933 roku gwaszem. Na portrecie włosy aktorki są kotarami, oczy – obrazami, nos -kominkiem, a usta – sofą. Ten ostatni motyw z obrazu widać nie dawał Dalemu spokoju, bo w 4 lata po jego namalowaniu mebel powstał naprawdę. Sofa zmaterializowała się w 1937 roku.  Miała wymiary: 86,5 x 183 x 81,5 cm a wykonano ją z drewna i czerwonego atłasu. Jej nabywcą został Edward James, brytyjski poeta, milioner i mecenas surrealistów.

Pomysł Dalego doczekał się licznych nawiązań i wszedł na stałe do historii wzornictwa użytkowego. Najbardziej znanym nawiązaniem do tego projektu jest sofa Bocca zaprojektowana w 1970 roku – tym razem na wzór ust Marilyn Monroe. Była dziełem projektantów ze Studia 65. Ma ona inny kształt – będący odzwierciedleniem zmieniającego się ideału kroju kobiecych ust. Być może to nowe dzieło odświeżyło pamięć artysty, bo w 1972 roku Dali wraz z innym projektantem, Oskarem Tusquets’em, zaprojektowali kolejną Mea West Lips. Tym razem siedzisko było pokryte satyną w kolorze zwanym „rose shocking”. Mebel miał trafić do pokoju Mae West w Dali Museum w Figueres, zaś intencją artystów było jak najwierniejsze oddanie prawdziwego wyglądu ust. Efekt ten udało się osiągnąć dzięki znakomitym proporcjom i doskonałemu doborowi faktury i koloru; był on tak urzekający, że zaplanowano produkcję 300 sztuk mebla. Z realizacją trzeba było czekać jednak kolejne 30 lat, ponieważ ówczesne materiały i technologia produkcji nie zapewniały wystarczającej trwałości.

W 2004 roku, w setną rocznicę urodzin Dalego, hiszpańska firma BD Barcelona Design zaprojektowała nową wersję mebla, ze specjalnie przygotowanego odlewu polietylenu, w czterech kolorach: czerwonym, czarnym, amarantowym oraz białym – podświetlanym.

Seks i gra w brydża mają wiele wspólnego – jeśli masz słabego partnera, musisz mieć mocną rękę.

Filmografia:

1932: Night After Night
1933: Lady Lou (She Done Him Wrong) oraz Nie jestem aniołem (I‚m No Angel)
1934: Piękność lat dziewięćdziesiątych (Belle of the Nineties)
1935: Goin’ to Town
1936: Klondike Annie oraz Na Zachód, młody człowieku (Go West, Young Man)
1937: Co dzień święto (Every Day’s a Holiday)
1940: My Little Chickadee
1943: The Heat’s On
1970: Myra Breckinridge
1978: Sekstet (Sextette)

Sztuki teatralne:

1911: A La Broadway
1911: Vera Violetta
1912: A Winsome Window
1918: Sometime
1921: The Mimic World of 1921 (The Whirl of the Town)
1926: Sex
1927: The Drug
1927: The Wicked Age
1928: Diamond Lil
1928: The Pleasure Man
1931: The Constant Sinner
1944: Catherine Was Great
1945: Come on Up (Ring Twice Tonight, Embassy Row)
1947: Diamond Lil
1961: Sextette

Dyskografia:

1966: Way Out West
1966: Wild Christmas
1972: Great Balls of Fire

* Kodeks Haysa (ang. Hays Code, Production Code, The Motion Picture Production Code of 1930) − spisany w latach 30’ XX wieku kodeks zajmujący się dopuszczalnością scen przedstawianych w filmach produkowanych i dystrybuowanych w Stanach Zjednoczonych. Nazwa pochodzi od nazwiska Williama Harrisona Haysa, amerykańskiego polityka i dyrektora generalnego poczty, któremu powierzono stworzenie kodeksu.

Kodeks zabraniał m.in. pokazywania nagości czy zmysłowych tańców, porodów, przedstawiania związków mieszanych (białych i kolorowych), nawiązywania do nietypowych zachowań seksualnych np. homoseksualizmu, „instruowania”, jak dokonywać przestępstw (np. włamań, podpaleń, przemytu). Zabronione było również ośmieszanie religii i przedstawianie osób ją reprezentujących jako czarnych charakterów bądź postaci komicznych oraz spożywanie alkoholu, o ile nie było to absolutnie wymagane przez scenariusz (podobnie rzecz miała się np. z namiętnymi pocałunkami). Kodeks nakazywał, aby w pozytywnym świetle przedstawiać rodzinę i małżeństwo, zaś zdradę jako rzecz nieatrakcyjną, za którą człowieka może spotkać kara. Sceny zabójstw, tortur, znęcania się nad dziećmi bądź zwierzętami miały zostać albo usunięte, albo stonowane, aby nie gorszyły widzów.

Zakazywał również używania słów powszechnie uważanych za wulgarne bądź nieodpowiednie, np. damn czy fuck. W 1939 roku producenci filmu Przeminęło z wiatrem stoczyli batalię z MPAA, aby pozostawić w nim wygłaszaną przez Clarka Gable’a kwestię Frankly, my dear, I don’t give a damn, która w 2005 roku znalazła się na pierwszym miejscu sporządzonej przez American Film Institute listy stu filmowych cytatów wszech czasów.

Kodeks został odrzucony w latach 60′ XX wieku pod wpływem zachodzących w Ameryce zmian obyczajowych, takich jak walka o prawa obywatelskie, powstające powoli związki działające na rzecz społeczności LGBT czy coraz silniejsze ruchy młodzieżowe.

Źródło: Filmweb.pl, Blueredporter.blox.pl, Wikipedia.org