Włoski malarz Giorgio de Chirico to przede wszystkim znany twórca koncepcji malarstwa metafizycznego, które wywarło ogromny wpływ na rozwój surrealizmu. Już około 1910 r. nastąpiły bowiem próby ukazania metafizycznych treści świata i marzeń sennych. Malarstwo Giorgia de Chirico ujawnia pewne cechy nadrealistycznej wizji rzeczywistości, mimo że powstało wiele lat przed ukształtowaniem się grupy surrealistycznej.
Artysta urodził się 10 czerwca 1888 roku w greckim mieście Volos, w rodzinie włoskiej. W wieku 12 lat uczył się na Politechnice Ateńskiej. Poznanie systemów rysunku technicznego zawdzięczał ojcu – inżynierowi kolejnictwa oraz zajęciom, na które uczęszczał wieczorami. Po śmierci ojca w 1905 r., de Chirico powrócił do Włoch. Rok później jednak zaczął kształcić się w Monachium na Akademie der Bildenden Künste. Tam uległ wpływom dwóch malarzy symbolizmu: Arnolda Böcklina i Maxa Klingera oraz filozofów: Fryderyka Nietzschego i Arthura Schopenhauera. W 1909 r. Giorgio de Chirico zamieszkał w Mediolanie, dzięki czemu poznał tendencje rodzącego się futuryzmu. Kolejnym celem jego podróży stała się Florencja, gdzie stworzył pierwszy obraz z serii metafizycznych placów (Enigma jesiennego popołudnia). W 1911 r. włoski malarz wyjechał do Paryża, gdzie dołączył do swego brata Andrei. Wyjazd ten stanowił właściwie ucieczkę od odbycia służby wojskowej. W późniejszych latach wystawiał na Salonie Jesiennym i Niezależnym. W tamtym czasie spotkał się z wybitnymi twórcami ze świata sztuki. W 1915 r., w wyniku wybuchu I wojny światowej, wrócił z bratem do Włoch. De Chirico uznano za niezdolnego do walki. Dostał się do szpitala w Ferrarze – mieście w północnych Włoszech. Tam poznał m. in. Carlo Carrę, który zainspirowany malarstwem Giorgia de Chirico, zaczął tworzyć w tym samym stylu. W Ferrarze powstało kilka cennych obrazów o treściach metafizycznych. Po wojnie artysta wyjechał do Rzymu, gdzie opublikował manifest Noi metafisici (My metafizycy). Zyskał sławę w Europie. W 1924 r. Giorgio de Chirico spotkał się w Paryżu z pozytywnym przyjęciem surrealistów. Cztery lata później odbyła się jego pierwsza wystawa w Nowym Jorku, a następnie w Londynie. Zmarł w Rzymie 20 listopada 1978 r.
Metafizyczne malarstwo Gorgia de Chirico zdradza inspiracje z mitologii i filozofii. Na wielu jego obrazach panuje atmosfera niepokoju, melancholii, samotności. Wizje, jak ze snu, prezentują nieznane, opustoszałe miasta, tajemnicze manekiny, metafizyczne przestrzenie. Pojawiają się zaskakujące, irracjonalne zestawienia przedmiotów. Miasta obecne w pracach włoskiego artysty są nieme, nieokreślone. Przedstawione gdzieniegdzie postacie przypominają widma. W strukturze miast dominują ogromne budowle, przestrzenne place, ciągnące się arkady. Niezwykle popularnym motywem pojawiającym się w dziełach de Chirico są zagadkowe manekiny. Krystyna Janicka pisze o nich w następujący sposób: Ich wygląd jest dość zróżnicowany, na ogół są to jednak twory człekokształtne, o gładkich jajowatych głowach, pozbawionych wszelkich wklęsłości i wypukłości, natomiast obdarzone znakiem nieskończoności lub doń zbliżonym […]1. Badaczka zwraca uwagę na ich korpusy pozbawione rąk oraz na widoczne w ich budowie linie, przywodzące na myśl krawieckie ściegi. Ponadto wyposażone zostały w drewniane nogi […] o wymodelowanej dokładnie muskulaturze2. Najczęściej przybierają zastygłe pozy, jakby zamyślenia. Wydaje się, że medytują. Przypominają często starożytne rzeźby, ubrane w antyczne szaty, czasami teatralne marionetki czy kukiełki. Pojawienie się ich w pracach malarza, potęguje nastrój niepewności, niepokoju, przejawiający się w jego dziełach. Obrazami de Chirico, na których pojawiają się tajemnicze, krawieckie manekiny, są m. in. Prorok z 1915 r., Niepokojące muzy z 1917 r. czy Hektor i Andromeda z tego samego roku.
Malarstwo de Chirico miało wielki wpływ na surrealistów. Jego twórczością inspirowali się tacy artyści, jak: Salvador Dalí, Max Ernst, René Magritte, Yves Tanguy.
U współczesnych twórców różnych dziedzin również odnaleźć można wpływ XX wiecznego malarza. Za przykład posłużyć może zespół Armia, który umieścił na okładce swej płyty Ultima Thule znane dzieło – Tajemnica i melancholia ulicy. Wydaje się, że Giorgio de Chirico to artysta, którego nadzwyczajny, w pewien sposób magiczny klimat prac będzie doceniany przez kolejne pokolenia.
Zapraszamy do obejrzenia galerii obrazów artysty:
Przypisy:
1 Janicka, Krystyna, Surrealizm, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1973, s. 67.
2 Ibidem.
Bibliografia:
1. Janicka, Krystyna, Surrealizm, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1973.
2. Thompson, Jon, Jak czytać malarstwo współczesne. Od Courbeta do Warhola, UNIVERSITAS, Kraków, 2006.
3. http://pl.wikipedia.org/wiki/Giorgio_de_Chirico