Sat – Okh. Był jedyny w swoim rodzaju. Któż z nas przynajmniej nie słyszał o Białym mustangu? Kto nie słyszał o „polskim Indianinie”?

Jego imię w języku shawnee oznacza Długie Pióro. Urodził się prawdopodobnie 15 kwietnia 1920 roku w Kanadzie, w osadzie Indian w dorzeczu rzeki Mackenzie. Był synem polskiej uciekinierki z Syberii Stanisławy Supłatowicz, oraz wojennego wodza plemienia Szaunisów (Szawanezów) Leoo-Karko-Ono-Ma (Wysokiego Orła). Wychowywał się wśród Indian.

W 1937 lub 1938 roku przybył wraz z matką do Polski, a w tworzonej wówczas metryce matka zmieniła część jego danych, ukrywając jego indiańskie pochodzenie. W tworzonej dokumentacji jako miejsce urodzenia wpisano Aleksiejewkę w Rosji, rok urodzenia zmieniono na 1925, a jako ojca wpisano Leona Supłatowicza, pierwszego męża matki. Po nim otrzymał także nazwisko, zaś na imię wybrano męską formę imienia matki – Stanisław. Odtąd oficjalnie nazywał się Stanisław Supłatowicz. Zamieszkali w Radomiu.

W czasie kampanii wrześniowej podjął naukę na tajnych kompletach, a po klęsce polskiej armii zaangażował się w działalność w SZP i ZWZ. W 1940 roku został aresztowany przez gestapo i skierowany do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. W czasie transportu do obozu wyskoczył z wagonu bydlęcego i uciekł. W czasie ucieczki został ranny, ukrywał się następnie na wsi. Następnie został żołnierzem Armii Krajowej (pseud. Kozak), walczył w III batalionie 72 pułku piechoty AK w rejonie Częstochowy, w Okręgu AK „Jodła”. Wielokrotnie ranny, za męstwo w walce odznaczony Krzyżem Walecznych.

Po wojnie za przynależność do AK został aresztowany i uwięziony. Po uwolnieniu przez wiele lat pływał jako marynarz na statkach Polskich Linii Oceanicznych, w tym na MS Batory. Osiadł na stałe w Gdańsku Wrzeszczu (przy ul. Wojska Polskiego), założył rodzinę.

sat-okhW 1958 roku zaczął pisać książki odnoszące się do jego indiańskich korzeni, tłumaczone na wiele języków świata. W latach 70’ był uczestnikiem licznych spotkań autorskich, występował też w telewizyjnych programach dla młodzieży (Teleranek, Ekran z bratkiem). Jest uważany za jednego z pionierów ruchu indianistów w Polsce, współtwórcę i czołową postać nieformalnego Polskiego Ruchu Przyjaciół Indian (PRPI). Zajmował się także wyrobem indiańskiego rękodzieła, malował, pisał też wspólnie z Yackta-Oya.

Zmarł 3 lipca 2003 roku w Szpitalu Marynarki Wojennej w Gdańsku, a 8 lipca został pochowany na cmentarzu „Srebrzysko”.

Jest wiele nieścisłości dotyczących pochodzenia i biografii Sat-Okha. Matka, wyrabiając mu w Polsce metrykę, zatroszczyła się by nie pojawiły się w niej żadne informacje o jego pochodzeniu. Wielu dziennikarzy i reporterów ubarwiało jego historię, dopasowując ją do aktualnych wymogów politycznych lub własnych celów. Niektórzy badacze biografii Sat-Okha kwestionują jego indiańskie pochodzenie, twierdząc, iż urodził się w latach 20’ XX wieku w Radomiu lub na terenie byłego ZSRR. Jednocześnie 62% uczestników ankiety na internetowej stronie PRPI uznało w 2005 roku, że od tego, gdzie się urodził, ważniejsze jest, jakim był człowiekiem i twórcą.

W Wymysłowie niedaleko Tucholi znajduje się prywatne Muzeum Indian Ameryki Północnej im. Sat-Okha.

W 2011 roku rozpisano konkurs na patronów dla tramwajów PESA 120NaG kursujących po Gdańsku. Wśród wybranych postaci historycznych znalazł się także Sat-Okh.

Twórczość:

„Ziemia słonych skał” (1958)
„Biały mustang” (1959)
„Dorogi schodjatsja” (w jęz. ros., wspólnie z Antoniną Leonidovną Rasulovą) (1973)
„Powstanie człowieka” (1981)
„Fort nad Athabaską” (wspólnie z Yackta-Oya) (1985)
„Biały Mustang.Baśnie i legendy indiańskie” (1987)
„Głos prerii” (1990)
„Tajemnica Rzeki Bobrów” (1996)
„Serce Chippewaya” (1999)
„Walczący Lenapa” (2001)

Źródło: Wikipedia.org