Apolonia Chałupiec urodziła się w rodzinie drobnomieszczańskiej, jej ojciec – słowacki Rom – był drobnym rzemieślnikiem, matka – Polka Eleonora z Kiełczewskich – prowadziła dom. Gdy Pola była jeszcze małym dzieckiem, jej ojca aresztowano i zesłano na Sybir. Odtąd wychowywała ją tylko matka, z którą przeprowadziła się w 1902 do Warszawy. W Warszawie matka prowadziła sklep, pracowała jako pomoc domowa. Na wakacje przyjeżdżały jednak stale do dziadków do Brdowa. Matka wpoiła Apolonii ambicję, żądzę sukcesu i obrotność życiową. Wcześnie także dostrzegła urodę i uzdolnienia córki, których rozwój wspierała. Dziewczynkę posłano na lekcje tańca i gry aktorskiej. Po ukończeniu szkoły teatralnej w Warszawie młodziutka Pola zaczęła występować w teatrach: Małym (w Ślubach panieńskich), Wielkim (Sumurun, Niema z Portici), Letnim i szybko zdobyła dużą popularność. Podczas I wojny światowej zachorowała na gruźlicę. Leczyła się w sanatorium w Zakopanem. Po powrocie z sanatorium atelier filmowe Sphinx zaproponowało jej rolę.

Debiutowała w filmie Niewolnica zmysłów w 1914. Wystąpiła w także w innych polskich filmach: Żona, Studenci, Bestia (inny tytuł: Kochanka apasza), w cyklu Tajemnice Warszawy (Arabella, Pokój nr 13, Jego ostatni czyn). W tym czasie na cześć swojej ulubionej włoskiej poetki – Ady Negri przyjęła pseudonim artystyczny Pola Negri.

Ciekawy epizod w Sosnowcu: Podczas podróży z Warszawy do Berlina na pocz. 1919 roku, zatrzymano ją na stacji granicznej w Sosnowcu, rekwirując pudełka z kopią jej pierwszego filmu pt. Niewolnica zmysłów. Ostatecznie nieporozumienie zakończyło się nawiązaniem bliskiej znajomości z komendantem Straży Granicznej, podporucznikiem Eugeniuszem Dąmbskim i jeszcze w listopadzie tego samego roku para pobrała się. Akt ślubu potwierdzający to wydarzenie znajduje się w katedrze sosnowieckiej, a aktorka podpisała się na nim od razu jako „Apolonia hr. Dąmbska-Chałupiec„. Przez kilka miesięcy mieszkała u rodziny Dąmbskich w istniejącej do dziś kamienicy przy ul. Kołłątaja 6 (fakt ten przypomina tablica pamiątkowa umieszczona na ścianie budynku). Małżeństwo nie trwało niestety długo, a całą winę za rozpad związku aktorka przypisała w swojej autobiografii mężowi. Po rozwodzie w 1922 roku, Pola Negri nigdy już do Sosnowca nie wróciła.

W 1917 wyjechała do Berlina, gdzie występowała u Maxa Reinhardta. Zagrała w niemieckich filmach: Oczy mumii Mia, Carmen, Madame du Barry, Sumurun i in., reżyserowanych między innymi przez Ernsta Lubitscha. Były to najbardziej wartościowe artystycznie obrazy w całej jej karierze aktorskiej.

W 1923 przybyła do Hollywood i wystąpiła w filmach: Hiszpańska tancerka, Zakazany raj (wysoko oceniana przez krytykę za rolę carycy Katarzyny), Hotel Imperial, Miłość aktorki i wielu innych. Była rywalką innej ciemnowłosej divy Glorii Swanson.

W USA została gwiazdą kina niemego i symbolem seksu, do czego przyczyniły się także głośne romanse z Charlie Chaplinem i Rudolphem Valentino (zarzucano jej, że pogrzeb Valentino wykorzystała dla autoreklamy) oraz plotki o jej uczuciu do długoletniej przyjaciółki Margaret West.

Nie odniósłszy sukcesu w filmach dźwiękowych (Z rozkazu kobiety – z powodu silnego akcentu i niskiego głosu odczuwanego jako zbyt ordynarny jak na wielką gwiazdę), powróciła do Niemiec, gdzie początkowo kontynuowała karierę. Po dojściu do władzy nazistów minister propagandy Goebbels zakazał angażowania jej do filmów z powodu rzekomo żydowskiego pochodzenia. Uwolniona od podejrzeń w wyniku osobistej interwencji Hitlera, który był jej wielbicielem, zagrała ponownie w filmach Mazurka (Mazurek, 1935), Moskau-Shanghai (Moskwa-Szanghaj, 1936), Madame Bovary (1937), Tango Notturno (1937), Die fromme Lüge (Pobożne kłamstwo, 1938) i Die Nacht der Entscheidung (Decydująca noc, 1938).

Przed wybuchem wojny powróciła do Ameryki. Wystąpiła jeszcze w kilku filmach, jak He Diddle Diddle i The Moonspinners. Ostatni raz pojawiła się na ekranie w 1965. Po wojnie popadła w zapomnienie, ale dzięki swojej firmie maklerskiej żyła w dostatku. Zmarła w wieku 90-ciu lat, 1 sierpnia 1987 w San Antonio w Teksasie.

W 1970 opublikowała wspomnienia Pamiętnik gwiazdy (wydanie polskie 1976).

Kwestią sporną była data jej urodzenia. Na nagrobku widnieje podany w autobiografii 31 grudnia 1899, jednak wiele źródeł podawało rok 1897, a nawet 1894. Sprawę wyjaśniła ostatecznie Wiesława Czapińska, która dotarła do metryki z datą 22 grudnia 1896 wg kalendarza juliańskiego czyli 3 stycznia 1897 wg gregoriańskiego. W Królestwie Polskim – a więc także i w Lipnie – obowiązywało podwójne datowanie.

Warto przeczytać także:

Pola Negri. Legenda Hollywood, Mariusz Kotowski – recenzja

Źródło: Wikipedia.org