John Maxwell Coetzee – pisarz południowoafrykański, obecnie obywatel i mieszkaniec Australii, laureat Literackiej Nagrody Nobla w 2003 roku.

W uzasadnieniu komisji noblowskiej czytamy, że pisarz otrzymał nagrodę za prozę cechującą się analityczną błyskotliwością i wymownymi dialogami. Coetzee jest autorem prozy psychologicznej silnie inspirowanej egzystencjalizmem i prozą poetycką, nieraz porównywanym z Josephem Conradem (Józefem Korzeniowskim) i Gabrielem Garcíą Márquezem. W twórczości skupia się na portretach samotników oraz ludzi uwikłanych w przemiany społeczno – gospodarcze i polityczne. Coetzee jest uważany w anglojęzycznym świecie za jednego z najważniejszych żyjących pisarzy. Oprócz Nagrody Nobla, jako pierwszy twórca otrzymał dwukrotnie najbardziej prestiżową nagrodę literacką dla literatury anglojęzycznej, Bookera – w 1983 i 1999 roku.

Najczęściej charakteryzuje się Coetzeego jako pisarza mierzącego się w swojej twórczości z najważniejszymi, odwiecznymi i uniwersalnymi problemami ludzkiej kondycji, wysoce etycznego, który tematykę tę porusza głównie w nawiązaniu do realiów swojej ojczyzny, Republiki Południowej Afryki i panującego tam do 1994 r. systemu apartheidu. Najważniejsze tematy poruszane przez autora to m. in. kolonializm, rasizm a także kondycja oraz wewnętrzne sprzeczności i napięcia członków współczesnych, liberalnych społeczeństw.  Komitet Noblowski, który przyznał Coezteemu w 2003 r. literacką Nagrodę Nobla, uzasadniał swoją decyzję – Coetzee przejrzał na wylot obsceniczne pozy i fałszywą pompę historii, użyczając swego głosu pogardzanym i tym, których go pozbawiono. […] Budząc w nas niepokój i zaskoczenie, wkopał się Pan głęboko w glebę kondycji ludzkiej, jej okrucieństwo i samotność. Dał Pan głos tym, którzy pozostają poza hierarchiami ustalanymi przez możnych tego świata. Z intelektualną uczciwością i głębokim uczuciem, za pomocą prozy o lodowatej precyzji, zdarł Pan maski naszej cywilizacji i odkrył topografię zła.

Coetzee urodził się 9 lutego 1940 roku w Kapsztadzie. Jego ojciec był prawnikiem, a matka nauczycielką. Ze strony ojca, anglojęzycznego Afrykanera, jest potomkiem holenderskich osadników z XVII w., ale pisarz ma także polskie korzenie. Jego pradziadek ze strony matki Baltazar (lub Balcer) Dubiel był Polakiem, pochodził ze wsi Czarnylas, w województwie wielkopolskim. Dubiel wyemigrował do Afryki w wieku kilkunastu lat, zmarł w 1929 roku. Podczas wizyty w Polsce w roku 2006 pisarz odwiedził Czarnylas i pobliski Odolanów, gdzie jego pradziadek uczęszczał do szkoły. Coetzee spędził większość swego dzieciństwa w Kapsztadzie i Worcester w Prowincji Przylądkowej Zachodniej. Uczęszczał do prywatnej katolickiej szkoły St. Joseph’s College w Rondebosch na przedmieściach Kapsztadu, następnie studiował matematykę i anglistykę na Uniwersytecie Kapsztadzkim (uzyskał tytuły licencjata z angielskiego w 1960 i matematyki w 1961).

We wczesnych latach 60’ XX wieku Coetzee przeniósł się do Londynu, gdzie pracował przez krótki czas dla IBM jako programista, w 1963 uzyskał tytuł magisterski (Master of Arts, M.A.).

Coetzee uzyskał doktorat (Ph.D.) z lingwistyki na amerykańskim University of Texas at Austin. Tematem dysertacji była komputerowa analiza stylistyczna prac Samuela Becketta. Po studiach doktorskich do 1971 wykładał angielski i literaturę na University at Buffalo, The State University of New York. Chciał uzyskać status rezydenta USA, jednak uniemożliwił mu to udział w protestach przeciwko wojnie wietnamskiej. Później wrócił do RPA i był profesorem literatury angielskiej na University of Cape Town. Po przejściu na emeryturę w 2002 roku przeniósł się do Adelajdy w Australii i został honorowym członkiem naukowym w departamencie (wydziale) anglistyki University of Adelaide, gdzie wykłada jego partnerka, Dorothy Driver. Do roku 2003 był członkiem-profesorem komitetu przyznającego tytuły doktorskie z socjologii na Uniwersytecie Chicagowskim.

6 marca 2006 Coetzee został obywatelem australijskim.

Jest jednym z dwóch autorów (obok australijskiego pisarza Petera Carey), którzy zostali dwukrotnie uhonorowani Nagrodą Bookera: za Życie i czasy Michaela K. w 1983 oraz za Hańbę w 1999 roku. Chcąc uniknąć zainteresowania mediów, nie pojawia się na uroczystościach wręczenia nagród. Oprócz powieści publikuje także prace krytyczne i tłumaczenia z holenderskiego i afrikaans.

Pisarz odwiedził Polskę dwukrotnie. Po raz pierwszy w październiku 2000 roku na zaproszenie profesora Zbigniewa Białasa z Uniwersytetu Śląskiego (był honorowym gościem sympozjum poświęconego literaturze postkolonialnej), a po raz drugi w czerwcu 2006 r. Spotkał się z czytelnikami 7 i 8 czerwca w Warszawie, a 9 czerwca w Krakowie.

Otrzymał honorowe doktoraty Uniwersytetu Adelajdy, Uniwersytetu La Trobe, Uniwersytetu Natalu, Uniwersytetu Oksfordzkiego, Uniwersytetu Rhodesa, Skidmore College, Uniwersytetu Stanowego Nowego Jorku w Buffalo, Uniwersytetu Strathclyde i Uniwersytetu Technologicznego w Sydney.

Twórczość:

Dusklands (1974, polskie wydanie: Ciemny kraj)
In the Heart of the Country (1977, polskie wydanie: W sercu kraju)
Waiting for the Barbarians (1980, polskie wydanie: Czekając na barbarzyńców)
Life & Times of Michael K. (1983, polskie wydanie: Życie i czasy Michaela K.)
Foe (1986, polskie wydanie: Foe)
White Writing: On the Culture of Letters in South Africa (1988, polskie wydanie: Białe pisarstwo. O literackiej kulturze Afryki Południowej)
Age of Iron (1990, polskie wydanie: Wiek żelaza)
Doubling the Point: Essays and Interviews (1992); polskie wydanie: Punkty nawigacyjne. Eseje i wywiady)
The Master of Petersburg (1994; polskie wydanie: Mistrz z Petersburga)
Giving Offense: Essays on Censorship (1997); polskie wydanie: Obraza. Eseje o cenzurze)
Bohyood: Scenes from Provincial Life (1998; polskie wydanie: Chłopięce lata. Sceny z prowincjonalnego życia)
Disgrace (1999; polskie wydanie: Hańba)
The Lives of Animals (1999; polskie wydanie: Żywoty zwierząt)
Stranger Shores: Literary Essays, 1986-1999 (2002; polskie wydanie: Dziwniejsze brzegi. Eseje literackie 1986-1999)
Youth: Scenes from Provincial Life II (2002; polskie wydanie: Młodość)
Elizabeth Costello (2003; polskie wydanie: Elizabeth Costello)
Slow Man (2005; polskie wydanie: Powolny człowiek)
Diary of a Bad Year (2007); polskie wydanie: Zapiski ze złego roku)
Inner Workings: Literary Essays, 2000-2005 (2007)
Summertime: Scenes from Provincial Life III (2009); polskie wydanie: Lato)

Źródło: Wikipedia.org