Będąc zdeklarowaną miłośniczką baśni i podań maści wszelakiej nie mogłabym się oprzeć tej mrocznej, siedemnastowiecznej łużyckiej legendzie, która już w dzieciństwie tyleż mnie przerażała, co zachwycała. Otfried Preussler, czerpiąc z bogatego skarbca legend polsko – niemieckiego pogranicza, opowiada na nowo historię Krabata – ucznia czarnoksiężnika, który umiejętnościami przerósł swego mistrza i stanął z nim do pojedynku, by odzyskać wolność.
Czternastoletni Krabat jest sierotą, który z grupą jemu podobnych włóczęgów przemierza ziemię łużycką. Za sprawą dziwnych, niepokojących snów trafia do młyna na Koźlim Brodzie. Miejsce to owiane jest złą sławą i omijane przez miejscowych, jednak Krabat za nic ma ich przestrogi i wkrótce zostaje jednym z dwunastu czeladników młynarza. Powodzi mu się całkiem nieźle, bo choć praca w młynie to ciężka harówka, ma zapewniony wikt i opierunek.
Krabat prędko orientuje się, że we młynie dzieją się tajemnicze i niepokojące rzeczy, najczęściej zbywane przez towarzyszy milczeniem. Wkrótce okazuje się, że młynarz jest potężnym czarnoksiężnikiem, a jego czeladnicy – adeptami czarnej magii studiującymi kodeks piekielny. Muszą przy tym okazywać mistrzowi bezwzględne posłuszeństwo, poskramiać ciekawość i nie zadawać żadnych pytań oraz wypełniać dziwaczne, tajemnicze rytuały. Wiele rzeczy nie daje Krabatowi spokoju: tożsamość upiornego pana Kuma, który pojawia się we młynie każdego nowiu, okoliczności śmierci kolejnych czeladników oraz fakt, że nie można zrezygnować ze służby i odejść.
W tym przeklętym miejscu nawet czas płynie inaczej; trzy lata w nim spędzone to w istocie niemal dekada. Krabat w tym czasie doskonali się w czarnoksięskim rzemiośle, aż wreszcie czuje się na tyle silny, by zmierzyć się z mistrzem. Dzień po dniu musi dokonywać drobnych, pozornie niewiele znaczących wyborów, choć w rzeczywistości toczy walkę ze złem. Ostatecznie musi podjąć najważniejszą decyzję: czy wieść wygodne życie w cieniu czarnej magii i zdobytej dzięki niej władzy i wiedzy, czy też wybrać prostą, ciężką egzystencję zwykłego człowieka, ale za to u boku ukochanej. W decydującym starciu z mistrzem Krabat może liczyć na wsparcie przyjaciela i miłość swej wybranki.
Krabat to coś więcej, niż kolejna wersja łużyckiej legendy – to efekt literackiej obróbki elementów folkloru i ludowych podań obleczonych w formę, która przemawia do wyobraźni współczesnego czytelnika. Fabuła opowieści jest realistyczna, a zarazem mocno uproszczona, co jest wyraźnie odczuwalne zwłaszcza wtedy, gdy mamy do czynienia ze światem przedstawionym, sylwetkami bohaterów – ich charakterami, motywami postępowania – lecz nie jest to bynajmniej wada. Krabat jest legendą i jego fabuła rządzi się swoimi prawami – jest nieskomplikowana, a jednocześnie wspaniała, przebogata. Najważniejszym jej atutem jest specyficzna atmosfera: mroczna, pełna grozy. Choć perypetie czeladników mogłyby stanowić bazę powieści sowizdrzalskiej z ich sztubackimi figlami i psotami okraszonymi czarną magią, niepokój i tajemnica są stale obecne i intuicyjnie wyczuwalne, groza narasta, a przeczucie katastrofy wisi w powietrzu. Owocuje to niesamowitym klimatem, który wywołuje delikatny dreszcz na kręgosłupie.
Historia Krabata, jak na legendę przystało, ma drugie dno. Jego sednem jest odwieczna walka dobra ze złem przejawiająca się w codziennych życiowych, nawet tych pozornie błahych wyborach; walka, która toczy się w każdym z nas. Uniwersalizm łużyckiej opowieści to również nieustanne poszukiwania swego przeznaczenia, miejsca w życiu, nabywanie umiejętności odróżniania dobra od zła, życia w zgodzie z własnym sumieniem, docenianie tego, co daje prawdziwe szczęście – przy czym władza, sława i wiedza stoją w opozycji do wolności, miłości i przyjaźni, co jest niezwykle wymowne. Bohater dojrzewa, a decyzja, którą ostatecznie podejmuje mimo wielkiej pokusy, świadczy o tym najlepiej.
Polecam gorąco Krabata każdemu miłośnikowi dawnych legend i ludowego folkloru, który pod płaszczykiem niesamowitości skrywa głębokie pokłady mądrości życiowej.
Otfried Preussler – pisarz niemiecki, autor kilkudziesięciu książek dla dzieci i młodzieży, wielokrotnie nagradzanych i przetłumaczonych na ponad pięćdziesiąt języków. Twórca takich klasyków jak Mały duszek czy Malutka Czarownica. Krabat jest najbardziej znaną powieścią Preusslera.
Tytuł: Krabat
Autor: Otfried Preussler
Przekład: Krzysztof Radziwiłł i Janina Zeltzer
Wydawca: Bona
Data wydania: 2011
Liczba stron: 239
Okładka: miękka ze skrzydełkami
Kategoria: fantastyka i horror
Autorka recenzji prowadzi bloga pod adresem: http://zwiedzamwszechswiat.blogspot.com/